Tunnelvisie en tegenzin bij vergunningen Leeuwarden

Leeuwarden had last van ‘tunnelvisie’ bij het vergunningenbeleid, concludeert de lokale rekenkamer in een kritisch rapport. Er zou gaandeweg steeds minder oog zijn voor de inspraak van burgers, de gemeente zoekt de grenzen van het recht op en ze trekt het oordeel van de rechter in twijfel. Een groot deel van de kosten gaat op aan advies en rechtszaken (die voor de gemeente niet goed verlopen).

Twijfelachtig

‘Het is niet zo dat wetten of regels (doelbewust) worden overschreden’, schrijft de rekenkamer over de vergunningverlening voor festivals in recreatiegebied De Groene Ster. ‘Wel moet worden vastgesteld dat bij gelegenheid de grenzen van het recht worden opgezocht en ook worden overschreden.’ Zeker na de zomer van 2017, wanneer de rechter een kritische oproep doet, roepen de overschrijdingen twijfels op over de rechtmatigheid.

Wake-upcall

Het heeft te maken met de aanpak van ‘learning by doing’ bij de organisatie van drie grote, jaarlijkse festivals van 2014 tot 2017. Het is een ingewikkelde opgave, die veel vallen en opstaan vergt, en in juli 2017 oordeelt de rechter dat het in zijn ogen zo niet verder kan. Duidelijk een wake-upcall. ‘En toch moet de rekenkamer constateren dat die oproep van de rechter te weinig heeft doorgeklonken in het beleid vanaf die datum.’

Aanpassen met tegenzin

‘Learning by doing’ maakt rond die tijd plaats voor een ‘strategie van aanpassen met tegenzin’. Aanpassingen worden alleen gedaan na een uitspraak van de rechter en als het een voorlopige uitspraak betreft dan wordt geredeneerd dat het nog geen definitieve is. De organisatie houdt geen bij een volgende vergunningverlening geen rekening met gerechtelijke uitspraken over een vorige.

Tunnelvisie

De rekenkamer merkt dat er een gepassioneerde inzet is bij de organisatie om Leeuwarden als cultuurstad op de kaart te zetten en heeft op geen enkel moment het gevoel dat zaken anders worden voorgesteld dan ze zijn. Maar in het traject van vergunningen- en ontheffingenverlening rond de Groene Ster constateert de rekenkamer dat er een sprake is van ‘tunnelvisie’. Kenmerken zijn dat er weinig aandacht is voor de inbreng van burgers en dat er een dwangmatige focus is op geluid (de rekenkamer spreekt van een ‘obsessie’) in plaats van dat er een evenwicht is qua hinder en overlast.

Adviesbureaus

Het oordeel van de rechter wordt geregeld in twijfel getrokken en die twijfel wordt gevoed door de onderzoeks- en adviesbureaus die de gemeente inschakelt. Zo citeert de rekenkamer: ‘Nee, de betreffende bureaus geven aan dat je best met hogere normen kunt werken. Zij hebben ook grote twijfels bij de validiteit van het onderzoek van het StAB’. (De StAB is het adviesorgaan waar de rechter zich herhaaldelijk op beroept.)

Kosten

De focus op geluid en de onderzoeksbureaus die de gemeente inschakelt hebben ook invloed op de financiën van de gemeente (waar Binnenlands Bestuur eerder over schreef). Na de oproep van de rechter is in 2018 en 2019 bijna de helft van al het geld opgegaan ‘aan juridische kosten en kosten van onderzoek en advies op het gebied van geluid’. De resulterende rechtszaken verlopen ‘over het algemeen niet ten faveure van de gemeente’ en wat betreft doelmatigheid en efficiency is dit ‘wel een punt van aandacht’.

Defensieve respons

De rekenkamer noemt het ‘interessant’ dat in 2014 en 2015 tijdens enkele bijeenkomsten de kritiekpunten al werden benoemd: de gebrekkige informatievoorziening naar burgers, de vraag om duidelijke spelregels en de behoefte aan medezeggenschap. De respons daarop komt vanaf 2016 echter alleen nog terug in juridische procedures. ‘En in het kader van de ‘strategie van aanpassing met tegenzin’ wordt daar slechts in heel defensieve wijze op gereageerd.’