Toezicht en handhaving

In achttien gemeenten onderzocht Necker van Naem toezicht en handhaving op openbare orde en veiligheid. Een complex domein met onderwerpen van overlast tot ondermijning. Steeds meer taken komen daarnaast bij de gemeente en gemeentelijke handhavers te liggen, ook zonder een pandemie. Kijkend naar beleid, uitvoering en, ja toch, de impact van corona: wat valt op?

Koppeling beleid en praktijk
Beleid en praktijk lopen vaak uiteen. Op het gebied van openbare orde en veiligheid is nou eenmaal niet alles te voorzien. Maar beschikbare data en informatie uit het veld worden ook te weinig benut om vooruit te kijken. Boa’s reageren vooral op incidenten. Daardoor is er minder tijd en aandacht voor prioriteiten uit het beleid of lange termijninvesteringen. Bijvoorbeeld in de aanpak van ondermijning. Andersom geldt het ook: beleid wordt vaak ervaren als ‘hoog over’, weinig realistisch en niet urgent. Het ontbreken van een goede aansluiting tussen beleid en praktijk maakt effectieve sturing door de gemeenteraad en de portefeuillehouder moeilijk.

Verschil Boa-inzet
Er bestaat geen gouden regel voor het bepalen van boa-capaciteit, zoals die er bijvoorbeeld wel is voor wijkagenten (1 op 5.000 inwoners). De beschikbare boa-capaciteit in verhouding tot het aantal inwoners loopt tussen gemeenten dan ook sterk uiteen. Gemene deler bij meer dan twee-derde van de onderzochte gemeenten is dat er een capaciteitstekort is of wordt ervaren. Gevolg daarvan is dat beleid onvoldoende wordt uitgevoerd. Er zijn twee manieren om het capaciteitsprobleem op te lossen: ofwel door meer capaciteit aan te trekken, of door te snoeien in het aantal prioriteiten. Het lijkt een open deur, maar staat zelden op de agenda. Hiernaast zijn vijf van de achttien onderzochte gemeenten weergegeven. Per gemeente staat het inwonersaantal en het FTE aan boa-capaciteit vermeld. Deze greep uit de gemeenten laat zien dat de beschikbare boa-capaciteit in verhouding tot aantal inwoners sterk uiteenloopt.

Handhaving in coronatijden
Tijdens de coronacrisis wordt het veld van toezicht en handhaving geconfronteerd met een toename van geweld tegen boa’s, beperkte capaciteit om de noodverordening te handhaven en hogere werkdruk. De andere kant van deze wrange medaille is dat veel boa-teams een professionaliseringslag doormaken. Portefeuillehouders, beleidsmedewerkers en gemeenteraden willen goed op de hoogte zijn van de interventies die boa’s plegen, van eventuele probleemgebieden of over de naleving van de maatregelen. Dat leidt in deze gemeenten tot meer structurele terugkoppeling en strakkere coördinatie, bijvoorbeeld door te werken met dagrapportages. Ook zoeken boa’s en wijkagenten door de crisis meer samenwerking op. Er wordt meer informatie gedeeld en samen opgetrokken. De corona crisis is daarmee een kans gebleken om een aantal vraagstukken versneld op te lossen.

Klik hier voor de pagina's uit het blad