Tijdpad eerste landsdeel praktisch onhaalbaar

Een fusie van de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland per 2015 is praktisch onhaalbaar. In theorie kan het, maar één kink in de kabel en de nieuwe megaprovincie kan op 26 maart 2015 niet van start.

Ontbreken maatschappelijk draagvlak

Op de strakke marsroute van minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) staan fikse obstakels. Zoals het ontbreken van maatschappelijk draagvlak, de standpuntbepaling door Provinciale Staten en de verhoudingen in de Eerste Kamer.

Planning onder de loep

Dit constateert Michiel Herweijer, hoogleraar bestuurskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen bij nadere bestudering van onder meer de Wet algemene regels herindeling (Wet Arhi) en de Provinciewet. Op verzoek van Binnenlands Bestuur nam hij de planning van de minister onder de loep.

Maandje voor herindelingsontwerp

Na het nu lopende, drie maanden durende fase van open overleg met onder meer Gedeputeerde en Provinciale Staten, gemeenten en burgers van de betrokken provincies,  trekt de minister slechts een maandje uit om alle reacties te verwerken en met een herindelingsontwerp te komen. ‘Aan de krappe kant’, vindt Herweijer. Het herindelingsontwerp wordt vervolgens van 1 mei tot 1 augustus ter inzage gelegd. Weliswaar langer dan de acht wettelijk verplichte weken, maar het is ook vakantietijd.

Standpuntbepaling provincies

Een belangrijke complicatie is de standpuntbepaling door de drie Provinciale Staten (PS). Ook die moeten in de periode van terinzagelegging hun zienswijze kenbaar maken. PS zullen, voordat zij hun definitieve standpunt bepalen, echter willen weten wat al die burgers van Plasterks plannen vinden. De eerste Statenvergaderingen zijn in september. Herweijer: ‘Je kunt je dus goed voorstellen dat drie vergaderingen van PS bij de minister bedingen dat zij in hun PS-vergadering in september hun zienswijze mogen vaststellen.’

Schier onmogelijk

Als de minister die handreiking aan PS doet, kunnen alle zienswijzen pas twee maanden later dan gepland worden verwerkt. In dat geval kan het wetsvoorstel niet voor het zomerreces van 2014 door de Kamer worden behandeld, zoals Plasterk wil. Zonder verder complicaties loopt de planning dan al vijf maanden achter op schema. Dit betekent weer dat de Eerste Kamer het wetsvoorstel pas op zijn vroegst in het voorjaar van 2015 kan behandelen. Daarmee is het schier onmogelijk dat op 26 maart een nieuw landsdeelbestuur aan de slag kan.

Omstreden

Maar er zijn meer beren op weg, zoals de advisering door de Raad van State (RvS). ‘Naarmate de zaak meer omstreden is, zal de Raad van State meer tijd nemen voor zijn advisering’, vermoedt Herweijer. Stel dat de RvS zich vier in plaats van drie maanden over het voorstel buigt, dan wordt het ook in dit scenario erg lastig om het voorstel voor het zomerreces in de Tweede Kamer te behandelen.

Oppositie aan het warmlopen

De behandeling in die Tweede Kamer zal geen appeltje-eitje zijn. Zeker als de provinciale opschaling – in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 − wordt gekoppeld aan de opschalingsoperatie die ook gemeenten te wachten staat. De oppositie in de Tweede Kamer zal het de minister flink moeilijk maken. In ieder geval het CDA is zich op dit onderdeel al aan het warmlopen. De Eerste Kamer zal zeer kritisch kijken naar het gelopen proces en de onderbouwing van het uiteindelijke voorstel.

Lees vrijdag meer in Binnenlands Bestuur 4