Thorbecke–maatwerk: directe democratie

- Ingezonden mededeling -

De meeste mensen zijn voor meer directe democratie. Volgens het SCP geldt dat voor 79 procent van de mensen met weinig vertrouwen in de politiek en voor 54 procent van de mensen met veel vertrouwen. Burgers willen dus meer invloed, ook als aanvulling op de politiek. In Nederland blijft dit landelijk een lastig onderwerp, maar op lokaal niveau liggen er al veel kansen. Prikkelende voorbeelden zijn te zien in de 3e aflevering van Thorbecke2024.

Dit najaar lanceert de VNG een videoserie van 5 prikkelende afleveringen over lokale democratische innovaties onder de titel Thorbecke2024. De eerste afleveringen gingen over democratische schaal en inclusieve democratie. Komende weken volgen afleveringen over digitale democratie en burgerbestuur. De afleveringen zijn beschikbaar op vng.nl/thorbecke2024 en op binnenlandsbestuur.nl.

Straatreferendum
Een lokaal referendum geeft mensen een stem bij lokale issues. En niet alleen een keus tussen JA/NEE of VOOR/TEGEN, er zijn juist vele vormen van referenda die minder polariserend werken. Er zijn goede ervaringen opgedaan met multi-optiereferenda, met consultatieve referenda, met approval voting en zelfs met een straatreferendum. Nieuw is een experiment met Pol.is waarbij juist wordt gevraagd waarom iemand voor of tegen is. Hierdoor wordt juist de nuance zichtbaar in plaats van de polarisatie. Kortom, er zijn vele varianten, hèt referendum bestaat niet. Toch wordt dit instrument zelden gebruikt: in heel Nederland zijn circa vier lokale referenda per jaar. De kans dat dit jaar in een willekeurige gemeente een lokaal referendum wordt georganiseerd is dus 1 op 100.

Themastemmen

Eén keer in de vier jaar mag er worden gestemd op een politieke partij. Dat kan ook anders. In de gemeente Den Haag is een voorstel gedaan om daarnaast ook te stemmen op een lijst met onderwerpen. De prioriteiten van de stad zijn daarna leidend voor het nieuwe bestuur. Een alternatief is hetnieuwekiezen.nl met een experiment voor stemmen per standpunt en formeren per onderwerp.

Liquid democracy
Er zijn meerdere manieren om inwoners meer directe invloed te geven. Bijvoorbeeld met Liquid Democracy, een app die aan inwoners vraagt of ze willen meestemmen over kwesties in hun wijk of dorp. Het idee is simpel: semi-directe democratie. Wil iemand meestemmen dan kan dat en wie niet wil stemmen: dat kan ook. Dan wijst diegene een vertegenwoordiger aan die zijn of haar stem krijgt.

Verenigde Straten van Amsterdam
In Zwitserland zijn volksvergaderingen met direct stemrecht voor het hele dorp heel normaal. In Amsterdam wordt nagedacht over een volksvergadering met vertegenwoordigers van alle 4.662 straten: de verenigde straten van Amsterdam. Elke straat heeft een maandelijkse bijeenkomst, ze bepalen zelf of ze hun vertegenwoordiger kiezen of loten.

Verken de toekomst
Met het oog op de onzekerheden die de coronacrisis brengt en de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 is het voor lokale bestuurders belangrijk om vooruit te kijken. Ook gemeenten kunnen de toekomst niet voorspellen, maar deze is wel te verkennen. Daarbij helpt Thorbecke2024, zie vng.nl/thorbecke2024.

Kijk hier naar de derde aflevering van Thorbecke2024, over directe democratie: