Thorbecke–maatwerk: Digitale democratie

- Ingezonden mededeling -

Digitalisering is onontkoombaar, ook voor de inrichting van de lokale democratie. In ‘Government Trends 2020’ voorspelt Deloitte zelfs een ‘Tech Tsunami’. Het afgelopen jaar was te zien hoe snel gemeenten zich kunnen aanpassen aan deze ontwikkelingen; de impact is veel groter dan alleen digitaal vergaderen. Er liggen kansen voor gemeenten om digitale tools ook te gebruiken voor meer online peilen, meer transparantie, online meepraten over beleid en om inwoners een stem te geven in lokale zaken. Hoe zorgen gemeenten ervoor dat digitalisering een versneller wordt van democratische vernieuwing? Prikkelende voorbeelden van digitale lokale democratie zijn te zien in de 4e aflevering van Thorbecke2024. 

Dit najaar lanceert de VNG een videoserie van 5 afleveringen over lokale democratische innovaties onder de titel Thorbecke2024. De eerste afleveringen gingen over democratische schaal, inclusieve en directe democratie. Komende week volgt er nog een aflevering over burgerbestuur. De afleveringen zijn beschikbaar op vng.nl/thorbecke2024 en op binnenlandsbestuur.nl. 

Open Stad 
Sommige gemeenten werken inmiddels met het digitale platform Open Stad. Dit is een open source platform met verschillende digitale participatietools: van een online ontwerpwedstrijd tot een stemtool voor de herinrichting van de openbare ruimte, van een buurtbudget tot digitale stadsgesprekken, van interactieve gebiedsontwikkeling tot een voorstel op de agenda van de gemeenteraad. Ontwikkeld in Amsterdam, op basis van ervaringen uit onder andere Madrid. Nu gratis beschikbaar voor elke gemeente die werk wil maken van digitale democratie. 

Digitale participatiemix  
Onderdeel van Open Stad is bijvoorbeeld het digitale wijkbudget dat inmiddels in meerdere gemeenten succesvol is toegepast. Duinoord Begroot is een voorbeeld uit Den Haag waaraan bijna 25 procent van de inwoners heeft meegedaan. Een wijkbudget bestaat uit een aantal fasen: ophalen en liken van projectideeën, toetsen en uiteindelijk stemmen. Altijd een combinatie van online en offline voor mensen die digitaal minder vaardig zijn. Elke fase kent een ander doel en een andere digitale tool. Digitale participatie is vaak het zoeken van de juiste participatiemix van verschillende tools voor verschillende doelen. 

Nieuw: Pol.is 
Een voorbeeld uit Taiwan is het digitale platform Pol.is. Daar kunnen bewoners via online enquêtes kiezen over voorstellen en ze kunnen aangeven waarom ze voor of tegen stemmen. De app laat een genuanceerd beeld zien WAAROM mensen voor of tegen zijn. Binnenkort experimenteren de gemeenten Amsterdam en Groningen met Pol.is. 

Gemeenten buitenspel
Natuurlijk zijn er bugs en hindernissen. Denk alleen al aan privacyvraagstukken en de risico’s van hacken en fake news. Maar de ontwikkeling naar een datasamenleving is onomkeerbaar. Niet alleen is een toenemende invloed te zien van datagiganten als Google en Amazon, ook heeft tegenwoordig elke belangenclub en iedere bubbel een eigen digitaal platform om invloed uit te oefenen. De kans bestaat dat de gemeenten hierbij straks buitenspel staan. Maar wie zorgt er dan voor dat alle mensen worden gehoord, dat er een goede afweging wordt gemaakt tussen alle bubbels en belangen? Reden genoeg om in te zetten op een lokale agenda voor digitale democratie. 

Verken de toekomst
Met het oog op de onzekerheden die de coronacrisis brengt en de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 is het voor lokale bestuurders belangrijk om vooruit te kijken. Ook gemeenten kunnen de toekomst niet voorspellen, maar moeten deze wel verkennen. Daarbij helpt Thorbecke2024, zie vng.nl/thorbecke2024. 

Kijk hier naar de vierde aflevering van Thorbecke2024, over digitale democratie.