Takenpakket gemeenten is te groot
Het gemeentelijk takenpakket is te groot. Gemeenten moeten alleen maar taken krijgen waar ze echt wat over te zeggen hebben en waar het politieke debat over kan worden gevoerd. Dat stelt emeritus-hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga in een interview in Binnenlands Bestuur.
Gemeenten moeten alleen maar taken krijgen waar ze echt wat over te zeggen hebben en waar het politieke debat over kan worden gevoerd. ‘Met vrij budget en een hoop bevoegdheden. En that’s it. Je moet de taakstelling gaan herverkavelen.’ Dat stelt emeritus-hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga in een interview in Binnenlands Bestuur.
Uitvoeringstaken
Elzinga is geestelijk vader van het dualisme dat in 2002 in gemeenten en een jaar later in provincies is ingevoerd. Het dualisme is tot grote spijt van de hoogleraar een beetje losgezongen van het gemeentelijk takenpakket, dat alsmaar groeide en groeide. De staatscommissie voor Dualisme en Lokale Democratie (waarvan Elzinga voorzitter was) had er bij haar eindrapport voor gepleit om goed na te denken over de taakstelling van gemeenten. ‘Dat is toen helaas niet gebeurd, maar het is wel broodnodig.’ Het grote euvel is nu dat gemeenten heel veel taken hebben, waar ze eigenlijk niets over hebben te zeggen, stelt Elzinga. ‘Zeventig procent van de taken zijn pure uitvoeringstaken die bijna geen enkel politiek aspect hebben. Als er al iets politieks aanzit en het is belangrijk, wordt het meteen op regionaal niveau belegd en dan heb je er geen grip op.’
Politiek debat
Het decentrale bestuur moet dus op de schop, vindt Elzinga. ‘Gaat het om vrije keuzes, politiek debat en verkiezingen; dan kun je die taken aan gemeenten of provincies overlaten. Gaat het om uitvoeringstechnische en beleidsarme taken dan kun je die onderbrengen in regionale verbanden.’
Herverkavelen
Makkelijk zal het niet worden om taken te herverkavelen. ‘Iedereen komt voor zijn eigen toko op. Gemeenten, provincies en rijk moeten voelen dat we hier met zijn alleen mee aan de slag moeten. Er moet een sense of urgency zijn. Die is er nog onvoldoende.’ In de optiek van Elzinga moet de minister-president het ‘herverkavelingsdossier’ ter hand nemen en als de boel op de rit staat, overdragen aan de minister van Binnenlandse Zaken. ‘Als je de lokale en provinciale democratie wilt handhaven, dan hoort daar een takenpakket bij wat daarop is toegesneden. Er moet een zodanige taakstelling komen dat gemeenten en provincies politiek kunnen bedrijven. Dat zou een criterium voor de taakstelling moeten zijn.’ Hij beseft dat dan veel van de huidige (uitvoerings)taken van gemeenten wegvallen. ‘Maar dan hebben de lokale en provinciale democratie weer kansen om door te groeien. Nu zinken ze.’
Lees het hele interview met Douwe Jan Elzinga in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week (inlog)
Reacties: 8
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Het is mij altijd een raadsel geweest waarom er zo'n hang en drang is per gemeente in een postzegelland, om het wiel zelf weer uit te vinden. Dat met een vereniging voor Nederlandse gemeenten.
Het principe van artikel 1 van de grondwet wordt met mits wetten opgeknipt in het aantal gemeenten die er zijn. In Arnhem worden schulden kwijtgescholden door gemeente, in naburige gemeente niet.
Daarnaast is de kwaliteit tussen gemeenten ook erg groot. Er is al vastgesteld hoe moeilijk het is om goede gemeenteraadsleden te vinden in een partijstelsel, waarvan het aantal leden in totaal niet groter wordt dan een 300.000 leden. Daar ook weer burgermeesters- en andere goed betaalde, invloedrijke posities uit voortvloeien, via een heel exclusief vijvertje, t.b.v. een klein deel van die 300.000 leden in totaal. Dit zegt veel over aanbod vanuit een particratie en animo kiezers zich daarbij aan te sluiten.
Tevens verklaart dat de moeizame gang van zaken, met m.i. veel kapitaalverspilling. Hoe duurder PR en het PR materiaal, hoe meer argwaan je moet hebben over de kwaliteit daarachter. Goede wijn behoeft geen krans van zelfglorie.
Dat komt door het 'Huis van Thorbecke'. Daar is de gemeentelijke autonomie voor het eigen grondgebied vastgelegd.
Dat heeft tot een verderfelijke cultuur van alles zelf willen uitzoeken en oplossen geleid. Met als uitwassen:
* het vaststellen van lokale normen bij de sociale transities;
* zwerfvuil bestempelen tot een landelijk probleem, ondanks dat zwerfvuil statistisch een bagatel is;
* het niet landelijk kunnen aansturen van omgevingshandhaving;
Zolang de meeste 2e kamerleden aan het handje van de lokale politici en van de VNG lopen, zal dat niet veranderen.
Allemaal het gevolg van lokale gretigheid om ambities belangrijker dan lokale kennis, kunde of spankracht te vinden.
Tja...helaas.
Er is een oude volkswijsheid: als het tij keert verzet men de bakens. Niet bij politiek/overheid. Dat is continue crisismanagement met weinig doordachtheid en/of drang om te scoren met een project.
Dat tij, zuilentijdperk, is al ruim een jaar of 40 voorbij. We kregen de rappe omwenteling in de jaren 60. Ieder voor zich en Staat/God voor ons allen.
De aanjagers hebben geen nazorg gepleegd, maar zijn zelf een dominante, politiek correcte linkse kerk geworden en zijn helaas disproportioneel, op invloedrijke plekken beland nadien.
Als men dan als politiek en bestuur zelf geen gezond verstand opbrengt, met al die duur betaalde managers daarbinnen, kunnen die nog naar oude volkswijsheden teruggrijpen, maar de invloedrijkste ego's zitten in zichzelf opgesloten, met teveel aanbidders om zich heen, of hebben een zwijgcultuur georganiseerd.
Veel teveel burgers, die juist van overheden afhankelijk zijn, hebben het opgegeven en wijken dan maar uit naar andere partijen, of stemmen niet. Veel slechter kan het niet meer worden.
Om de 50 jaar lijkt politiek en bestuur zo in een bubbel te zijn opgesloten, dat weer een omwenteling wordt geforceerd, op welke wijze dat ook moge gebeuren.
Daarnaast bestaat er grote twijfel over de kennis en kunde van raadsleden, door uitbreiding van het takenpakket van gemeenten komt dat gemis aan kennis en kunde nog nadrukkelijker naar voren . Daarnaast blijft de verkiezingsopkomst bij gemeenteraadsverkiezingen bijzonder laag. De regionale dagbladen zouden ook veel meer achtergrond informatie moeten bieden over regionale politieke onderwerpen, een rol die ze helemaal niet oppakken.