Steun voor democatie niet onvoorwaardelijk

Urgente problemen mogen op een niet-democratische manier worden aangepakt, vindt een aanzienlijk aantal Nederlanders volgens het Verwey-Jonker Instituut. Ondanks dat de meeste Nederlanders de democratie en rechtsstaat steunen, blijkt deze steun niet altijd onvoorwaardelijk.

Dat instituut deed in opdracht van de Anne Frank Stichting onderzoek naar wat Nederlanders belangrijk vinden aan de democratie. Daarvoor werden van 2019 tot begin 2020, dus nog voor de coronacrisis, bijna 1500 Nederlanders van 18 jaar en ouder ondervraagd.

Hoger opgeleiden en stedelingen
De meerderheid van de Nederlanders is tevreden met de manier waarop de democratie in Nederland werkt. Toch is 26 procent daar ontevreden of zeer ontevreden over. Hoger opgeleiden zijn daarover vaker tevreden, net als stedelingen. Onder aanhangers van Forum voor Democratie, PVV, SP en 50PLUS is de ontevredenheid het grootst.

‘Doen wat nodig is’
Een deel van de Nederlanders vindt dat de democratie soms moet wijken bij het aanpakken van grote problemen. Bijna de helft (46 procent) vindt dat 'regeringen moeten doen wat de meeste Nederlanders willen, ook al zijn er wetten die dat niet toestaan'. Dat standpunt krijgt steun onder aanhangers van alle politieke partijen en bevolkingsgroepen.

Negeren
Ook vindt 37 procent dat een regering het meepraten en meebeslissen van oppositiepartijen mag inperken om grote problemen in het land sneller en daadkrachtiger aan te kunnen pakken. Een kwart vindt dat de regering uitspraken van rechters mag negeren als deze het beleid van een regering hinderen. Zeker een vijfde vindt dat de regering het parlement, dus de Tweede Kamer, mag negeren als het parlement de regering tegenwerkt.

‘Sterke leider’
‘Een sterke leider die zich niet druk hoeft te maken om het parlement en verkiezingen’ is volgens een op de vijf Nederlanders altijd of meestal een goede manier om Nederland te besturen. De mensen die het daarmee eens zijn, zeggen dit vanuit een gevoel van urgentie en ook vanuit emoties zoals bezorgdheid en boosheid over de daadkracht van de politiek om complexe problemen op te lossen.

Niet-democratische aanpak
Het aantal mensen dat voor een niet-democratische aanpak is, wordt hoger als het om concrete problemen gaat waarover Nederlanders zich zorgen maken. Het gaat dan bijvoorbeeld om het aanpakken van klimaatverandering. Hoe Nederlanders kijken naar democratie en de aanpak van het coronavirus, is nog niet bekend en wordt onderzocht in een vervolgstudie. (ANP)