Stembureaus als open data levert mogelijkheden op

De Drechtsteden waren de eerste gemeenten die –tijdens de laatste verkiezingen- alle gegevens over de locatie van stembureaus, en de uitslagen per gemeente, stembureau en per kandidaat meteen als open data publiceerden. De aanpak levert volgens projectleider Joop Bruurs diverse mogelijkheden voor gemeenten op. Ook KING ziet de potentie ervan in en hoopt dat meer gemeenten volgen.

Project van blijvende aard

Drechtsteden is –zoals veel gemeenten- al langer bezig met open data. Ze onderscheidde zich door sinds eind 2016 real time grondwaterstand als open data te publiceren. Het samenwerkingsverband bestaande uit Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht, blijft de mogelijkheden verkennen en nam zodoende verkiezingen onder de loep. Met de begeleiding van projectleider Joop Bruurs van het bedrijf Data-Aquilae werd duidelijk wat open data aan verkiezingen zou kunnen bijdragen.

Gemeenten hanteren uiteenlopende aanpak

De informatie die gemeenten over stembureaus op internet is uiteenlopend, zo ondervond Bruurs tijdens het project. ‘Sommige steden publiceren gegevens over stembureaus met postcode, openingstijden en/of toegankelijkheid voor mindervaliden, anderen doen dit weer niet. Wie stembureaus op Google opzoekt, zoals veel inwoners doen, krijgt vaak verkeerde of gedateerde informatie over de openingstijden en de locatie. Niet persé omdat de gemeente verkeerde informatie publiceert, maar omdat Google naar oude gegevens verwijst. Soms klopt de informatie op de eigen website zelfs ook niet.’ Door stembureaulocaties als open data te publiceren worden de locaties om te stemmen voor iedereen accuraat. Fouten worden namelijk erg snel zichtbaar. Extra handig nu kiezers hun stem mogen uitbrengen bij een stembureau naar keuze.  Bruurs vult aan. ‘Je kan de data bovendien makkelijker visualiseren en er bijvoorbeeld een online kaart van maken, dan is het extra overzichtelijk.

Inzet bepalen op basis van data
Ook de resultaten van verkiezingen kunnen worden omgezet naar open data. De stemmen tellen en deze bekendmaken is doorgaans een strak gereguleerd proces, zo vertelt Bruurs. Toch gaat er soms het nodige mis. Door uitslagen per gemeente, stembureau en kandidaat meteen ook als open data te publiceren ontstaat er een extra controle die eventuele fouten eruit zou kunnen halen.  ‘Er is nog een externe blik op de data, waardoor het opvalt als er een stembureau bijvoorbeeld niet meegeteld is. Daarnaast daagt de makkelijke beschikbaarheid van data uit tot analyse.’ Als voorbeeld noemt Bruurs het vergelijken van de verwachtingen over de opkomst met de realiteit. ‘Je kan zien of de daadwerkelijke opkomst overeenkomt met de verwachtingen en op basis daarvan kun je bepalen of de inzet wel goed verdeeld is geweest. Bij de volgende verkiezingen kun je de data gebruiken om je inzet anders vorm te geven. Zo kan het misschien handiger zijn om een stembureau elders op te zetten. Ook de inzet van personeel kan mogelijk veranderen, net als het aantal stemformulieren dat je ergens neerlegt.’

Primeur voor Drechtsteden
Nadat de Open Data-publicatie van Drechtsteden werd afgerond, werd duidelijk dat er nog geen enkele andere gemeente is die de uitslagen per stembureau en kandidaat zo snel en uitgebreid als open data bekendmaakt. ‘Het verbaasde me eerlijk gezegd’, aldus Bruurs. ‘Zo'n publicatie is goed in korte termijn te realiseren. Er is inmiddels wel veel interesse van andere partijen.' Onder meer KING wil de aanpak als standaard gebruiken voor andere gemeenten die Drechtsteden willen volgen. Als onderdeel van de Digitale Agenda 2020 maken de Drechtsteden deel uit van de praktijkbeproeving Open Data Standaards. 'We hopen natuurlijk dat zo veel mogelijk andere gemeenten het ook oppakken’, aldus Bruurs.

Gehandicaptenparkeerplaatsen
In de toekomst is er voor Drechtsteden nog meer mogelijk met open data en verkiezingen, bijvoorbeeld met informatie over gehandicaptenparkeerplaatsen. ‘Ook deze informatie is beschikbaar binnen de gemeente. Door de open data-kaart van stembureaus en de kaart van gehandicaptenparkeerplaatsen over elkaar heen te leggen is het misschien mogelijk om meer goed bereikbare locaties aan te wijzen als stembureau.’, aldus Bruurs.