‘Sleuren aan de stad is mijn motto’

Gepokt en gemazeld is Arjan van Gils. Jarenlang was hij gemeentesecretaris in achtereenvolgens Enschede, Rotterdam en Amsterdam. Nu is hij weer terug in de havenstad, maar dit keer als wethouder. ‘Ik heb zelf mijn vinger opgestoken.’ Stil zitten zit niet in de aard van het beestje.

Intensiteit

Roerige tijden heeft hij altijd beleefd, als gemeentesecretaris. Net 1,5 jaar op zijn eerste post als gemeentesecretaris in Enschede, ontplofte de vuurwerkfabriek van S.E. Fireworks. Zijn crisiservaring, opgedaan bij 25 jaar politie, kwam hem toen goed van pas. ‘Ik was gewend snel knopen door te hakken, maar hier was de schaal enorm. In omvang en intensiteit zoals in Enschede had ik nog nooit meegemaakt. Toen ik destijds mijn politie-uniform en pistool inleverde dacht ik ‘zo, die wereld laat ik achter me’, niet wetend dat de grootste klus nog moest komen.’

Overstap

Toen het eerste stof was gedaald, kwam in het stadhuis de schuldvraag nadrukkelijk naar voren. Er vielen ontslagen in het ambtelijk apparaat, maar ook twee wethouders moesten het veld ruimen. ‘Als het hele college zou opstappen, was ik ook vertrokken.’ Een gedwongen vertrek was niet nodig, maar na 6,5 jaar maakte Van Gils de overstap naar Rotterdam. ‘Ik was 49. Dan weet je ook dat je wat anders moet doen. Ik ben van oudsher altijd een nieuwsgierig jongetje geweest. Als iets me bekend begint voor te komen, dan moet ik weg.’

Vervelen

Het was een ‘uitdagende periode’ om in Rotterdam aan de slag te gaan, om het eufemistisch te zeggen. Als nieuwkomer schudde Leefbaar Rotterdam de boel aardig op en er stond een forse reorganisatie op het programma. Een constellatie waarin Van Gils goed gedijt. ‘Ik gedij eigenlijk altijd als de condities matig zijn en de ambities hoog. Sleuren aan de stad is altijd mijn motto geweest. Als er niet gesleurd hoeft te worden, is dat niet aan mij besteed. Als er niets hoeft te gebeuren, ga ik me vervelen.’

Laconiek

Op zijn derde post, Amsterdam, hoefde Van Gils als gemeentesecretaris evenmin stil te zitten. Er moest fors worden bezuinigd, gereorganiseerd, de stadsdelen moesten verdwijnen en de decentralisaties in het sociaal domein stonden voor de deur. De reorganisatieplannen van Van Gils vielen niet in goede aarde bij de Centrale Ondernemingsraad (COR). Die spande vijftien procedures tegen de gemeentesecretaris aan en zegde het vertrouwen in hem op. ‘Leuk is het niet, maar het hoort er ook bij. Dat is het voordeel dat je politieman bent geweest, waarbij mensen met stenen naar je hebben gegooid en met een bijl voor je hebben gestaan. Het maakt dat je daar wel wat laconiek in wordt.’

Smetje

Er kleeft wel een smetje aan zijn tijd in Amsterdam. Het Amsterdamse SP-raadslid Erik Flentge heeft vorige maand een moreel appel op Van Gils gedaan om de kosten van een commissarissen-leergang van 11.611 euro terug te betalen. Die volgde Van Gils in 2018, het jaar waarin hij uit Amsterdam vertrok. De gemeente had er in 2017 toestemming voor gegeven. ‘Ik vind het een rare discussie’, stelt Van Gils. ‘Als je een moreel appel doet, moet je dat bij mij komen doen in plaats van het in een krant te roepen.’ Daarnaast is het een zakelijke afspraak geweest in het kader van management development. ‘Het is geen excessieve cursus geweest, maar een hele normale opleiding waar normale afspraken over zijn gemaakt.’ Op de vraag of hij de kosten terug gaat betalen, is hij resoluut: ‘Nee, natuurlijk niet.’

Snel handelen

Terug in Rotterdam nu, dit keer als wethouder. Een ambitie die hij nooit koesterde, maar die door het gedwongen vertrek van zijn voorganger, Adriaan Visser, op zijn pad kwam. ‘Ik ben niet gevraagd, maar heb zelf mijn vinger opgestoken.’ Radicale kansengelijkheid is iets waar hij zich als wethouder hard voor wil maken. Als wethouder grote projecten en haven kan hij daarin een belangrijke bijdrage leveren, zo stelt Van Gils. De ontwikkeling van Feyenoord-City kan en moet veel banen opleveren. Ook de haven zal veel extra werk opleveren, nu daar onder meer op de energietransitie moet worden geanticipeerd. De haven, en daarmee deels de stad zelf, moet zich opnieuw uitvinden, is zijn overtuiging. ‘De stad is niet groot geworden door stil te zitten. Dat moeten we nu ook niet doen.’ De gemeente moet kijken hoe ondernemers de ruimte kunnen krijgen geven om de stad beter te maken. ‘Ik ben voor een dienstbare overheid.’ Snel handelen, je durven aanpassen in plaats van maandenlang broeden op visies en beleidskaders, stelt Van Gils. ‘Als je veel visie nodig hebt, moet je maar naar Specsavers gaan.’

Lees het hele interview met Arjan van Gils in Binnenlands Bestuur nr. 10 van deze week (inlog)