Scholing raadsleden is niet zaligmakend

Natuurlijk moeten gemeenteraadsleden worden getraind en opgeleid. Maar een goed raadslid is niet alleen iemand die van kop tot kont is volgestopt met kennis.

Misvatting

‘Het is een misvatting dat raadsleden alles tot in detail moeten weten. We gaan niet over het hoe, maar over het einddoel’, zegt onder anderen Petra Tiel, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor raadsleden (Raadslid.Nu) en deelraadslid voor de VVD in Amsterdam Zuid. Kaders stellen en controleren dus, beamen ook de Amstelveense raadsgriffier Pascale Georgopoulou en Koos van Dijken, senior onderzoeker bij Platform31.

Bekwamen

Raadsleden moeten wel het speelveld kennen, voldoende mensen spreken, weten waarover het gaat; zich tot op een bepaalde hoogte bekwamen dus. Maar dat gebeurt volop, stelt Tiel. Voorafgaand aan de kandidaatsstelling krijgen raadsleden in spe zowel vaardigheids- als thematische trainingen, aldus Tiel. Daarnaast verzorgen griffiers brede inwerk­programma’s. Fracties afzonderlijk, maar ook de gemeenteraad als geheel, hebben bovendien opleidingsbudgetten.

Verzuipen

Hoe nuttig en nodig die inwerkprogramma’s ook, er kleeft volgens raadsgriffier Georgopoulou wel een gevaar aan. Nieuwe raadsleden kunnen zo al snel ‘bureaucratiseren. Met die programma’s en uitleg over het reglement van orde en format van moties ‘duwen we de raadsleden in een stramien.’ Ook Van Dijken ziet raadsleden snel verzuipen in de inwerkprogramma’s en vervolgens worden meegesleurd in de vergadercyclus met bijbehorende stukken. Hij stelt met Tiel dat de raad zich vooral met kaderstelling moet bezighouden, en zich niet bemoeien met de uitvoering.

Financiële deskundigheid

Financiële kennis is in de ogen van Van Dijken wel een must. Raadsleden moeten op zijn minst een gedegen basiscursus financiën krijgen. Het budget van gemeenten wordt met de nieuwe taken in het sociaal domein verdubbeld, er moet worden aanbesteed, bezuinigd, er zullen bij de gemeente claims binnenkomen van partijen die bij een aanbesteding buiten de boot vallen. Tiel verwerpt de stelling dat raadsleden financieel deskundigen moeten zijn. Wel moet financiële deskundigheid in de fractie aanwezig zijn. Raden moeten slimme vragen kunnen en vooral ook durven stellen. En van het college eisen met goede, compacte en heldere beleidsstukken te komen, zodat de raad weet waarover het gaat en zich een oordeel kan vormen.

Rekenkamers in stelling

De rekenkamers moeten veel meer in stelling worden gebracht, vinden Van Dijken en Tiel. ‘Rekenkamers moeten de raad meer en vooral eerder ondersteunen. Zij moeten vooraf nadenken over wat de raad nodig heeft om kaders te stellen, zodat de raad de controle op doelmatigheid en effectiviteit van dat ingezette beleid op een goede manier kan oppakken’, vindt Van Dijken.

Witte vlekken

‘Raadsleden moeten zich niet als incompetent laten wegzetten. Het past ook niet dat dit gebeurt: de raad is het hoogste gremium. Ieder moet zijn eigen rol pakken. Een raadslid is een gedreven burger die zich inzet voor de samenleving. Het is goed om te kijken of er witte vlekken zijn in de competentie van raadsleden en daaraan werken, maar raadsleden zijn geen specialisten en moeten dat ook niet worden. Het zijn volksvertegenwoordigers die het algemeen belang moeten dienen.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 4, en meer over de kwaliteit van gemeenteraden in de special 'Goede raad is goud waard'.