'Scholenbouw wordt stilgelegd'

Den Haag miljoenen investeert miljoenen in dependances van de Leidse universiteit, maar is veel minder scheutig met de financiering van de scholenbouw in het basis- en voort­gezet onderwijs. Bij schoolbesturen groeit de onrust, ook buiten Den Haag.

Den Haag spendeert driekwart van huisvestingsbudget

Die kritiek komt van de vicevoorzitter van de VO-raad Hein van Asseldonk, tevens collegelid van het Lucasonderwijs in Den Haag. Uit het landelijke databestand van de PO-raad blijkt dat Den Haag jaar in jaar uit maar driekwart van het huisvestingsbudget opmaakt. ‘Maar als je de gemeente daarop wijst, krijg je een boekhoudkundig verhaal over het streven naar een ideaal complex waarbij nieuwe investeringen uit afschrijvingen worden betaald’, aldus Hein van Asseldonk.

Onderwijswethouder ontkent

Gemeenten zijn sinds 1997 verantwoordelijk voor de onderwijshuisvesting in het primair en voortgezet onderwijs. Het rijk stort daarvoor jaarlijks 1,5 miljard euro in het gemeentefonds, Den Haag kreeg daar vorig jaar 56,5 miljoen euro van. De gemeente zet dat budget niet volledig in, hoewel onderwijswethouder Ingrid van Engelshoven (D66) dat stellig ontkent. ‘Er blijft in Den Haag geen geld op de plank liggen’, meldde ze een jaar geleden in AD Haagse Courant.

Onderwijshuisvestingsbudget geen doeluitkering

Volgens de besturenorganisaties in het onderwijs geven gemeenten jaarlijks zo’n 300 miljoen minder uit aan scholenbouw dan er beschikbaar is. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) veegt die claim van tafel met het argument dat het onderwijshuisvestingsbudget geen doeluitkering is en gemeenten dus vrij zijn andere prioriteiten te stellen. Vorig jaar kwam er een eind aan deze rituele dans toen onderzoek uitwees dat er in 2011 256 miljoen euro op de plank was blijven liggen. Ruim 15 procent van het beschikbare budget.

Motie Van Haersma Buma

Bij de formatie van het kabinet-Rutte II was er snel een bestemming voor dat bedrag gevonden. De onderhandelaars zochten geld voor investeringen in het onderwijs en vonden een motie uit 2011 van CDA’er Buma die nog moest worden uitgevoerd. ‘In lijn met de motie Van Haersma Buma wordt 256 miljoen uit het gemeentefonds overgeheveld naar de scholen ten behoeve van hun huisvesting’, kwam er in het regeerakkoord te staan.

Onrust groeit

Gemeenten hebben nauwelijks nog protesten laten horen over deze greep in de kas, die in 2015 ingaat. Dat komt misschien omdat de motie van Buma ging over het overhevelen van het budget voor het buitenonderhoud van de basisscholen, een beleidsmaatregel van het vorige kabinet die ook in 2015 ingaat. Dat zorgde tot in de Tweede Kamer voor verwarring. Maar nu duidelijk is dat de korting van 256 miljoen euro bovenop de overheveling van 158 miljoen voor het buitenonderhoud komt, groeit de onrust.

Vernieuwing van het scholenbestand

Onderwijsstaatssecretaris Sander Dekker (VVD) wakkert die onrust nog aan door te zwaaien met een onderzoek waaruit blijkt dat gemeenten 7 miljard euro moeten investeren om de kwaliteit van schoolgebouwen op orde te brengen. De voormalige (onderwijs)wethouder van Den Haag dringt erop aan dat de gemeenten hun verantwoordelijkheid nemen voor de vernieuwing van het scholenbestand. Dat gemeenten de investerings­achterstanden moeten inlopen terwijl hun budget met 15 procent wordt gekort, verzwijgt hij. Dat laatste schiet een aantal gemeenten in het verkeerde keelgat.

Slinkse bezuiniging

Erik Boog, onderwijswethouder voor D66 in Hilversum, spreekt van ‘een slinkse bezuiniging’ die ervoor zorgt dat de scholenbouw in Nederland volledig stil komt te liggen. ‘Zelfs als we in Hilversum de komende jaren geen enkele school meer bouwen, kunnen we de besparing die het kabinet stilletjes probeert door te voeren, niet halen. We zullen dus elders extra moeten besparen.’

Lees het hele verhaal deze week in Binnenlands Bestuur nr. 1 (17/1)