Samenwerkingsverbanden blijven toenemen

Het totaal aantal geïnventariseerde samenwerkingsverbanden is ten opzichte van 2017 toegenomen van 1095 naar 1284 – een stijging van 17 procent. Het werkelijk aantal samenwerkingsverbanden ligt waarschijnlijk hoger, omdat niet alle overheden altijd volledig overzicht hebben.

Stijging provincies

Dat blijkt uit een inventarisatie dat in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken is uitgevoerd door PROOF Adviseurs en KWINK groep. Het gemiddeld aantal samenwerkingsverbanden per decentrale overheid is voor alle typen overheden gestegen. Bij provincies is de grootste stijging ten opzichte van 2017 te zien: van gemiddeld 27, naar gemiddeld 47 samenwerkingsverbanden. Provincies kennen hiermee ook gemiddeld het meeste aantal samenwerkingsverbanden, in vergelijking met de andere typen decentrale overheden. Gemeenten werken in gemiddeld 33 samenwerkingsverbanden samen (ten opzichte van 27 in 2017) en waterschappen in gemiddeld 19 (ten opzichte van 14 in 2017). De betrokkenheid van provincies is met name terug te zien in het fysieke domein (met inbegrip van energie) en op het gebied van arbeidsmarkt en economie.

Limburg dé kampioen

Het verschilt per regio aan hoeveel samenwerkingsverbanden een gemeente deelneemt.
In de provincie Limburg werken gemeenten het meest samen, met gemiddeld 52 samenwerkingsverbanden. In de provincie Friesland werken gemeenten het minst samen met gemiddeld 23 samenwerkingsverbanden. In 2017 waren er in deze provincies ook al de meest en minst samenwerkings-intensieve regio’s.

Grote gemeenten

De grootte van een gemeente (naar inwoneraantal) is van invloed op het aantal samenwerkingsverbanden waar de gemeente in deelneemt. Gemeenten tot 100.000 inwoners nemen gemiddeld deel aan circa 33 samenwerkingsverbanden. Gemeenten met meer dan 100.000 inwoners nemen gemiddeld deel aan 46 samenwerkingsverbanden. In 2017 was ook al te zien dat grotere gemeenten meer samenwerken, maar het verschil met kleinere gemeenten in 2020 gegroeid.

Bevoegdheden

Geïnventariseerd is ook welke bestuursorganen zijn betrokken bij het samenwerkingsverband en welke bevoegdheden zijn overgedragen aan dat samenwerkingsverband. Bij de meeste samenwerkingsverbanden zijn de colleges/dagelijkse besturen en/of de burgemeesters/commissarissen van de koning betrokken. Het gaat dan om 80 procent in 2020. Dit aandeel is ten opzichte van 2017 nagenoeg gelijk gebleven. De bevoegdheden van een samenwerkingsverband kunnen bestaan uit het uitvoeren van een primaire taak, het voorbereiden van beleid, het vaststellen van beleid en het uitvoeren van ondersteunende taken. Het meest voorkomende beleidsveld waar samenwerkingsverbanden zich op richten is het fysieke domein (27 procent). Daarna volgen arbeidsmarkt en economie (16 procent), en de Participatiewet (12 procent).