Rotterdamse lek-affaire suddert door

Na het aftreden van D66-wethouder Adriaan Visser vanwege het lekken van geheime stukken is de rust op het Rotterdamse stadhuis allerminst weergekeerd. Een oud-politieman heeft aangifte gedaan tegen Visser, VVD-wethouder Bas Kurvers en CDA-fractievoorzitter Christine Eskes. En Jozias van Aartsen moet het lekken door de laatste onderzoeken. Donderdag is er een extra raadsvergadering.

Wie wist wat wanneer?
Eén slachtoffer, al is het de meest ervaren wethouder, kon het Rotterdamse college nog wel hebben, maar nog een slachtoffer kan de spanning in de coalitie danig doen oplopen. Het draait allemaal om de vraag: wie wist wat wanneer over het lekken van vertrouwelijke informatie naar de pers? En zelfs de status van die informatie is nog niet duidelijk, want in hoeverre was het door Visser naar de pers gelekte stuk over de Schiekadeblok-affaire echt geheim?

Geheim
Het was geheim zegt advocatenkantoor Ploum dat in opdracht van de rekenkamer onderzoek deed naar de status van het document. Verspreiding van het stuk is in strijd met de geheimhouding en dus is er sprake van een ambtsmisdrijf, concludeert Ploum. Er zijn volgens het kantoor geen aanwijzingen dat de geheimhouding er in de afgelopen tien jaar door het college of de raad is afgehaald. De rekenkamer concludeert dus dat het document geheim was.

Aboutaleb: eerst onderzoek
Maar burgemeester Ahmed Aboutaleb zette daar maandag bij RTV Rijnmond vraagtekens bij. ‘De rekenkamer heeft een document gekregen wat zij als geheim beschouwen, maar ik weet niet of dat hetzelfde document is dat bij de media circuleert.’ Hij suggereert dat er misschien wel drie van de twaalf pagina’s zijn uitgehaald. ‘Dat moeten we onderzoeken.’ Dat onderzoek wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau Strated Consulting.

Onderzoek naar raadslid Eskes
Tegelijkertijd werd bekend dat VVD-coryfee Jozias van Aartsen en de Leidse hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans onderzoek gaan doen naar het lekken door CDA-fractievoorzitter Christine Eskes die vorige week bekende dat ook zij informatie naar de pers had doorgespeeld. Nu Visser is afgetreden is een vooronderzoek naar hem niet meer mogelijk, maar naar Eskes nog wel.

'Aangifte doen kan altijd nog'
De aangifte tegen Visser hing al even boven de markt. Zes van de zeven oppositiepartijen (de PVV niet) vonden de bevindingen van de rekenkamer afdoende en wilden dat het college in de persoon van burgemeester Aboutaleb aangifte doet. ‘Aangifte doen kan altijd nog’, zei die erover. Aboutaleb wil eerst het onderzoek afwachten, maar stelt tegelijk vast dat raadsleden ook nog geen aangifte hebben gedaan. ‘Ze willen dat ik dat doe, maar ik wil eerst zorgvuldig onderzoek doen of het uitlekken van het stuk inderdaad een misdrijf is.’

Niet afwachten
Inmiddels is al aangifte gedaan tegen Visser, Eskes en wethouder Bas Kurvers door oud-politieman Adriaan Zijlmans. Hij levert in een verklaring kritiek op de afwachtende houding van het Openbaar Ministerie. ‘Dit vermoedelijke strafbare feit is ambtshalve vervolgbaar en wachten op een aangifte van een betrokken partij is in deze casus ongewenst. Hier is sprake van publiek belang en ondermijning van de democratie. Er is sprake van een ernstig vermoeden van een ernstig strafbaar feit. Dan hoort er niet afgewacht te worden of de betrokken partij wel of geen aangifte doet. Dan hoort het OM onafhankelijk te gaan handelen.’

Rol wethouder Kurvers
De extra raadsvergadering van aanstaande donderdag is bedoeld om de onderste steen boven te krijgen over welke personen nog meer betrokken waren bij het vermeende lekken. Dat komt weer voort uit een publicatie van NRC Handelsblad over een appje van Eskes naar Visser waarin staat dat VVD-wethouder Bas Kurvers wist van het lekken van het document. Volgens NRC bereidden het college en coalitiepartijen de verdediging tegen het kritische rapport van de Rotterdamse rekenkamer over het miljoenendebacle rond het Schiekadeblok voor onder leiding van respectievelijk wethouder Bas Kurvers en CDA-fractievoorzitter Christine Eskes. 

College ontkent betrokkenheid Kurvers
Wethouder Visser trad op 5 februari af. Op die dag maakte ook Eskes bekend dat ze de presentatie had gelekt. Maar op 26 januari al stuurde Eskes het bewuste appje, waarin ze naar Kurvers verwijst, naar Visser. Dat was nadat zij bij RTV Rijnmond kritiek had geleverd op het rekenkamer-rapport. Het college ontkent ten stelligste dat Kurvers betrokken is bij de lek-affaire, maar wil volgens NRC niet reageren op het app-bericht. Wel waren er ‘geruchten’ over ‘mogelijk lekken’ bekend bij het college, maar wist het niet wie had gelekt.

'College moet stap B zetten'
Joost Eerdmans, fractievoorzitter van grootste oppositiepartij Leefbaar Rotterdam zegt aangedrongen te hebben op aangifte door het college en dat hij ook heeft overwogen het zelf te doen,, maar dat hij eerst het onderzoek wilde afwachten om te zien of het college, bij vaststelling dat het stuk geheim was, zelf aangifte zou doen. ‘Het college had dan stap B moeten zetten. Dat had ik graag gezien.’ Volgens hem hoort een dergelijk onderzoek niet bij een consultancybureau, maar bij het Openbaar Ministerie en de Rijksrecherche.’ De fractie heeft aanvullende vragen gesteld over de betrokkenheid van andere bestuurders. ‘Die moeten ze wel meenemen.’

'Hand boven het hoofd houden'
Eerdmans had het onderzoek naar het lekken door Eskes nooit in handen gelegd van Van Aartsen. ‘Je houdt nu de schijn van een bekende, een VVD-vertrouweling, van elkaar de hand boven het hoofd houden. Dat moet je niet hebben in een onafhankelijk onderzoek.’ Hij had sowieso nooit voor een politicus gekozen. ‘Het is nu afwachten of Eskes geloofwaardig verder kan, maar die keuze ligt bij haar.’ Hij acht het ‘zeer onwaarschijnlijk’ dat VVD-wethouder Kurvers wel en CDA-wethouder Sven de Langen niet op de hoogte was van het lekken. ‘Ik heb zelf in het college gezeten. Als je nadenkt over wie de verdediging in zo’n dossier doet, is het zeer ongebruikelijk dat de eigen wethouder daar niet van weet en ook zeer onwaarschijnlijk dat het alleen bij Eskes bekend was, alleen betaalt zij wel de prijs.’

'Geen illusies over uitkomst'
Toch maakt Eerdmans zich geen illusies over de uitkomst van het onderzoek. ‘Alle informatie had vorige week al moeten worden veiliggesteld, dan zou dat schokkende resultaten opleveren. Nu is dat vakkundig verwijderd. Daar kan een bureau echt niet meer achter komen.’ Het debat van donderdag wordt wellicht wel een debat zonder antwoorden, omdat de hoofdrolspelers zich kunnen verschuilen achter het onderzoek. Eerdmans: ‘Dat kan zijn, maar dan lijkt het me goed om de VVD-leider ook eens aan de tand te voelen.’ VVD-fractievoorzitter Vincent Karremans is dinsdagochtend per mail benaderd, maar had aan het eind van de middag nog niet geantwoord.