Roel in 't Veld: ‘Polarisatie tijdens een crisis is fataal’

In korte minicolleges van ongeveer 8 minuten bespreken hoogleraren bestuurskunde uit Nederland en Vlaanderen wat de corona-crisis betekent voor de bestuurswetenschap en omgekeerd wat de bestuurswetenschap betekent voor het begrip van de crisis en voor handelingsgevolgen. Het betreft een initiatief van de Vereniging voor Bestuurskunde (VB).

Roel in ‘t Veld, emeritus hoogleraar Bestuurskunde aan diverse universiteiten, en een van de grondleggers van de Nederlandse bestuurskunde, analyseert de werking van de kennisdemocratie, te midden van complexiteit en onvoorspelbaarheid. Daar waar besturen ooit overzichtelijk was (met klassieke parlementaire politiek, zendende media, en disciplinaire wetenschap) is besturen complex geworden. Participatieve democratie, social media en trans-disciplinaire wetenschap hebben zich genesteld, werken op elkaar in, en creëren complexiteit en overweldigende afhankelijkheid. De ijkpunten voor goed besturen zijn dan meer dan ooit: 1. variëteit, kunnen we verschil maken?, en 2. reflexiviteit, kunnen we leren van ervaringen en kennis?

In ’t Veld verkent de aanpak van de corona-crisis, en laat zien dat Nederland al doende steeds meer verschil weet te maken en al lerende reflexiviteit betracht. ‘Dat is mooi’, zegt hij. Maar dat ging en gaat niet vanzelf, en het gaat heel anders dan in andere landen, zoals de VS. Hij neemt een ‘prachtig maar ook tragisch verschil waar tussen wat zich in ons land afspeelt en datgene wat zich in de Verenigde Staten afspeelt. De instituties hebben ongeveer dezelfde namen. Maar als je kijkt naar in de interactieprocessen, zie je tragische verschillen. Daar zegt degene die daar de rol speelt van onze Rutte: “Als een wetenschapper een onafhankelijk oordeel geeft: dit oordeel is onacceptabel.” Hij begrijpt waarschijnlijk niet wat hij daarmee zegt, maar hij bedoelt denk ik, intuïtief, dat dat hij dat oordeel van die wetenschapper op geen enkele manier van invloed wil doen zijn op zijn handelingsrepertoire.’ Dat mag de politiek volgens In ’t Veld zegen, maar het draagt bij aan een ongelofelijke manier van polariseren. ‘Die polarisatie tijdens een crisis is eigenlijk fataal.’

De corona-crisis vraagt volgens In ’t Veld om bewuste procesvoering, om de relativering van controle, om het toelaten van andere perspectieven, om zelfbewustzijn.