Rechter: briefstemmen alleen voor 70-plussers

Het briefstemmen wordt niet naar andere doelgroepen uitgebreid. Alleen 70-plussers kunnen voor de komende Kamerverkiezingen per brief hun stem uitbrengen. Dat heeft de Haagse voorzieningenrechter vrijdag bepaald.

Bevel

De Partij voor de Dieren had een kort geding aangespannen om via de rechter de Staat te dwingen briefstemmen voor alle kiezers mogelijk te maken, maar in ieder geval voor die kiezers die extra kwetsbaar zijn voor het coronavirus. De voorzieningenrechter heeft de vordering afgewezen. De rechter kan de Staat niet voorschrijven de wettelijke maatregel voor 70-plussers naar andere kiezers uit te breiden. ‘Dat zou neerkomen op een bevel tot het maken van wetgeving en zo'n opdracht aan de wetgever mag de rechter niet geven.’ De rechter heeft zich daarom beperkt tot een oordeel of de in de wet vastgelegde maatregel voor het briefstemmen geoorloofd is. ‘Dat is het geval.’

 

Kiesrecht onaangetast

Het kiesrecht is onaangetast gebleven, stelt de voorzieningenrechter. De Staat zet bovendien alles op alles om de verkiezingen zo veilig mogelijk te laten verlopen. Daarnaast kunnen kiezers al twee dagen voor de officiële verkiezingsdag vervroegd stemmen en is de mogelijkheid om bij volmacht te stemmen uitgebreid van twee naar drie volmachtstemmen per persoon. De uitbreiding van het briefstemmen naar alle kiezers is bovendien niet haalbaar binnen de termijnen van de Kieswet.

 

Zorgvuldig

‘De uitspraak van de rechter bevestigt dat de maatregelen die zijn genomen zorgvuldig tot stand zijn gekomen’, stelt minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) in een reactie. Ze is blij dat iedereen verder kan met de voorbereidingen voor de Kamerverkiezingen. ‘Het is van groot maatschappelijk en democratisch belang dat de verkiezingen doorgaan. Met de maatregelen in het stemlokaal, briefstemmen voor 70-plussers, vervroegd stemmen voor risicogroepen en uitbreiding van het aantal volmachten van twee naar drie, ben ik ervan overtuigd dat iedere kiezer veilig zijn stem kan uitbrengen.’

 

Aan lot overgelaten

Fractievoorzitter Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren is teleurgesteld over de uitspraak van de rechter. Stemgerechtigden worden nu niet gelijk behandeld. ‘Kwetsbare kiezers worden helaas aan hun lot overgelaten bij #TK2021. Hoop dat het ze niet zal weerhouden hun stem dan maar bij volmacht uit te brengen’, zo laat Ouwehand via Twitter weten.   

 

Opgelucht

Naast Ollongren kunnen ook gemeenten opgelucht ademhalen. Gemeentekoepel VNG had eerder aangegeven dat uitbreiden van de doelgroep voor briefstemmen niet haal- en werkbaar is. Dat deed de VNG samen met de Nederlandse Vereniging van Burgerzaken (NVVB) en het Nederlands Genootschap van Burgemeester (NGB).

 

2,4 miljoen briefstemmers

De komende weken kunnen 2,4 miljoen 70-plussers per brief hun stem uitbrengen. Naar verwachting kan dat vanaf 26 februari beginnen, als de eerste 70-plussers de benodigde stempaperassen in de bus krijgen. Het gaat onder meer om een stempluspas, een briefstembiljet, een envelop voor het stembiljet en een retourenvelop waar naast de (dichtgeplakte) envelop met het stembiljet de ondertekende stempas moet inzitten. Ontbreekt die handtekening, dan telt de briefstem alsnog. Niet iedereen kan een handtekening zetten, is daarbij het argument.

 

Briefstembureau

De retourenvelop kan op de post worden gedaan, tot uiterlijk vrijdag 12 maart 17.00 uur. Vanaf 10 maart kunnen de briefstemmen ook op een speciaal afgiftepunt worden afgegeven. Gemeenten moeten minimaal een briefstembureau inrichten en daarvoor ook briefstembureauleden benoemen. De briefstemlocatie moet voor de 70-plussers goed bereikbaar zijn en niet te druk zijn. Het briefstembureau moet dagelijks open zijn tussen 9 en 17 uur. Gemeenten kunnen voor ruimere openingstijden kiezen. Op de verkiezingsdag zelf moet het afgiftepunt van 7.30 tot 21 uur open zijn; de reguliere openingsuren van een ‘normaal’ stembureau. Het briefstembiljet kan niet bij een regulier stembureau in de stembus worden ingeleverd. Als dat toch gebeurt, telt de stem niet mee. Het briefstembiljet ziet er anders uit dan het reguliere stembiljet; voor stembureauleden is het in een oogopslag duidelijk dat het briefstembiljet aan de kant moet worden gelegd.

 

Vooropening

Het briefstemmen brengt behoorlijk wat (extra) werk met zich mee voor stembureauleden. Elke briefstem moet een datumstempel en een handtekening van de ontvanger krijgen. De briefstembureauleden moeten zowel de zogeheten vooropening als het tellen voor hun rekening nemen. Bij de vooropening worden alleen de stempassen gecontroleerd en de dichtgeplakte envelop met het briefstembiljet apart gelegd. Als in de eerste envelop zowel stempas als het briefstembiljet zitten, telt die stem toch mee. De briefstembiljetten worden op een veilige plek opgeslagen tot het tellen van de stemmen van start mag gaan. Dat mag op de officiële verkiezingsdag, vanaf 7.30 uur. Dat gebeurt openbaar op een of meerdere plekken in de gemeente. De uitkomst mag pas na 21 uur bekend worden gemaakt; als alle stembureaus zijn gesloten.