Raadsleden: alléén verplichte VOG wethouders niet zinvol

Een wettelijk voorgeschreven Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor wethouders heeft alleen zin als het onderdeel is van een breder integriteitsonderzoek, schrijft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (NVVR). Volgens de VNG hoeft de VOG geen vereiste te zijn voor benoeming.

Vrijblijvend karakter

Het wetsvoorstel van minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) verplicht wethouders om bij hun benoeming een VOG te overleggen. ‘Daarmee verdwijnt het huidige vrijblijvende karakter van het aanvragen van een VOG’, schrijft de minister in de memorie van toelichting.

Combinatie

‘Een wettelijk voorgeschreven VOG-verklaring is volgens de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden alleen zinvol als onderdeel van een breder integriteitsonderzoek’, schrijft de NVVR, ‘gecombineerd met de gedragscode, het toetsen van de geloofsbrieven en de mogelijkheid om een hoorzitting te houden met kandidaten.’ De NVVR vindt bovendien dat de kosten van een VOG niet voor rekening van een gemeente moeten zijn.

Gevoelige informatie

De toets voor kandidaat-wethouders kijkt tot tien jaar terug. ‘Eén van de kenmerken van de functie van wethouder is dat wordt omgegaan met gevoelige informatie’, schrijft Ollongren. Dat kenmerk brengt risico’s met zich mee, zoals het gevaar van omkoping. ‘Als politicus bestaat ook het gevaar van omkoping of door de verkregen informatie zichzelf een voordeel te verschaffen.’ Als de toets iets negatiefs vindt, zegt dat iets over de kwetsbaarheid en integriteit.

Geen garantie

In de memorie van toelichting geeft Ollongren aan dat de VNG akkoord is met de verplichting een VOG te laten voorleggen, maar dat dit geen vereiste hoeft te zijn voor de benoeming. ‘De regering heeft deze suggestie niet overgenomen.’ Volgens de Wethoudersvereniging is de vereiste een goede eerste stap naar een integer openbaar bestuur, maar ‘naar de toekomst toe biedt de VOG echter geen garantie voor het voorkomen van integriteitsschendingen. Het is een momentopname.’ De Vereniging van Griffiers noemde de verplichting eerder een 'beperking van het passieve kiesrecht'.