Raad Dordrecht teruggefloten door Plasterk

Het inhuren van externen als voorzitter van commissievergaderingen is in strijd met de wet. De raad van Dordrecht moet hier zo snel mogelijk een einde aan maken. Als de Dordtse raad dit niet uit eigen beweging doet, kan minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) het raadsbesluit om externe gesprekleiders in te huren, voordragen voor vernietiging bij de Kroon.

Neutraal en actief

Dat schrijft Plasterk in antwoord op Kamervragen van Ronald van Raak (SP). Sinds 2013 zijn in Dordrecht − in het kader van de pilot verbetering vergaderstelsel − externe voorzitters benoemd. ‘Er leefde in de raad de wens om ‘commissievergaderingen te laten begeleiden door mensen die neutraal zijn en actief kunnen sturen op de kwaliteit van de vergadering’, aldus het raadsbesluit uit 2013. ‘Met het inschakelen van externe voorzitters sorteerde Dordrecht voor op het voorstel tot afschaffing van artikel 82 van de Gemeentewet’, verduidelijkt de Dordtse raadsgriffier Merel van Hall.

Amendement

De Kamer heeft echter bij amendement besloten dit artikel niet uit de Gemeentewet te schrappen. Van Raak was initiatiefnemer van dit amendement. De SP’er vindt dat gemeenteraden, maar ook Provinciale Staten, ‘in staat moeten worden geacht om een onafhankelijk voorzitter te leveren uit hun midden’, aldus het amendement. Van Raak was bevreesd dat het toestaan van externe voorzitters voor raden, staten en eilandsraden de deur openzet voor betaalde voorzitters die in verschillende gemeenten, provincies of op de BES-eilanden ‘tegen vergoeding commissies voorzitten zonder dat zij binding hebben met de betreffende gemeente, provincie of het betreffende eiland.’ Een onwenselijke situatie die voorkomen moet worden, zo vindt Van Raak.

Gespreksleider

De aanstelling van de drie reeds benoemde externe voorzitters is door de Dordtse raad verlengd tot 8 juli 2015. De functiebenaming van de externen is veranderd van voorzitter in ‘gespreksleider’ van de commissievergadering. Hiermee komt Dordrecht echter niet weg. De inhuur van externe voorzitters, ook al worden ze nu gespreksleider genoemd, is niet in overeenstemming met (de geest van) de wet. ‘De externe ‘gespreksleiders’ in Dordrecht zijn de facto voorzitter van de commissievergadering; de raadsleden die formeel voorzitter zijn vullen dit feitelijk niet in’, aldus Plasterk in zijn antwoord aan de Kamer. Dordrecht moet zich aan wet houden, benadrukt de minister.

Vernietiging besluit

Enkele fracties vanuit de Dordtse raad hadden bij de minister om vernietiging van het besluit verzocht. Daarop heeft Plasterk de gemeenteraad aangeschreven ‘met het verzoek de invulling van het voorzitterschap van de raadscommissies in overeenstemming met de wet te brengen’. Die brief is ontvangen, bevestigt Van Hall. Ze vindt het jammer dat het amendement roet in het eten van de succesvolle pilot heeft gegooid. ‘De inzet van een externe voorzitter dan wel gespreksleider betekende een kwaliteitsimpuls van de commissievergaderingen.’ Diverse andere gemeenten hadden belangstelling getoond voor de aanpak van Dordrecht. De raad heeft nu twee opties om alsnog aan de Gemeentewet te voldoen. De ene is terug naar het ‘oude’ systeem dat raadsleden commissies voorzitten. De ander is de raadscommissies om te vormen naar commissies volgens artikel 84 van de Gemeentewet. In deze ‘artikel 84 commissies’ mogen wel externen de voorzittershamer ter hand nemen.

Onschendbaarheid

Aan die constructie zitten echter wel haken en ogen, aldus Van Hall. Onder meer op het vlak van onschendbaarheid van commissieleden. Juristen zijn dit nu voor de raad van Dordrecht aan het uitzoeken. Volgende maand zet het presidium de voors en tegens van beide opties op een rij en doet het de raad een voorstel om de commissieverordening aan te passen. De raad moet voor de zomer een besluit nemen. Van Hall: ‘Linksom of rechtsom: we willen en gaan aan de wet voldoen.’