Provincies tegen tweede scheerbeurt

Kreeg minister Spies van Binnenlandse Zaken vorige week al een afwijzende brief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (zie kader), vandaag valt bij de CDAbewindsvrouw een soortgelijke boodschap van het Interprovinciaal Overleg (IPO) op de mat. Ondertekend door IPO-voorzitter Johan Remkes. 

Als voormalig minister van Binnenlandse Zaken reduceerde hij in 2007 het aantal statenleden al fors. ‘Een reductie van 25 procent’, weet de VVD-bestuurder exact te vertellen. Voor die korting was volgens hem een goede reden. Vanwege de invoering van de dualisering bij de provincies in 2003, was het aantal politieke ambtsdragers in de statenzalen namelijk toegenomen. Noord-Holland, de provincie waar Remkes nu commissaris der koningin is, telde voor maart 2007 zelfs meer dan tachtig statenleden.

Stil

Vijf jaar later stelt zijn ambtsopvolger Spies opnieuw een vermindering van het aantal statenleden voor. ‘Een tweede scheerbeurt dus. Maar dan één zonder enige motivering. Van een minister mag je op zijn minst een goede onderbouwing verwachten, maar als je er naar vraagt blijft het helemaal stil’, blaast Remkes. Hij wijst op de consequentie van het wetsvoorstel: in een periode van minder dan tien jaar een vermindering van het aantal statenleden met bijna 45 procent. In absolute getallen: van 764 zetels voor maart 2007 naar 424 zetels.

Wat Remkes met name stoort, is dat de effecten van de door hemzelf opgelegde reductie in 2007 tot op heden niet zijn geëvalueerd. ‘Dat moet alsnog gebeuren om te kunnen beoordelen of en in hoeverre een verdere reductie nog verantwoord is’, zegt hij. Zelf heeft hij twijfels. ‘Ook in mijn eigen provincie zie ik statenleden afhaken, vanwege de werkdruk. Verminder je het aantal statenleden, dan neemt die werkdruk alleen maar verder toe.’

En er moet volgens de cdk ook worden gekeken naar het takenpakket van de provincies. Dat is in zijn ogen verzwaard, zeker in financieel opzicht, door een focus op de kerntaken ruimte en milieu. ‘En we krijgen er als gevolg van het Regeerakkoord en de Bestuursafspraken taken en bevoegdheden bij, bijvoorbeeld op het gebied van natuur en landschap. Ook in dat opzicht is een nieuwe vermindering van het aantal statenleden ongelukkig’, zegt hij. Het wordt bij overvolle agenda’s bovendien voor hen steeds lastiger hun volksvertegenwoordigende rol waar te maken, hetgeen het dichten van de kloof tussen burger en bestuur moeilijk maakt.

Onacceptabel

En dan is er nog iets. Remkes vindt, dat als het mes moet in het aantal politieke ambtsdragers, andere lagen zo niet eerder aan de beurt zijn dan toch op zijn minst gelijktijdig met de provincies. ‘De voorstellen van het kabinet richten zich in eerste instantie met name op de decentrale overheden.

Maar in het Regeerakkoord staat ook het voornemen te komen tot een vermindering van het aantal Eerste en Tweede Kamerleden. Dat is dus in een en hetzelfde pakket. Het IPO vindt het onacceptabel als vermindering van het aantal leden van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten geëff ectueerd zou worden, voordat de vermindering in het parlement heeft plaatsgevonden’, zegt hij. ‘Laat het parlement eerst maar eens besluiten in eigen vlees te snijden.’

Vermindering van het aantal Kamerleden kan echter pas na wijziging van de Grondwet. ‘Ervan uitgaande dat dit kabinet de rit uitzit, kan dat pas op zijn vroegst in 2019’, aldus Remkes. ‘Als het al lukt, want je hebt daarvoor wel een tweederde meerderheid nodig.’ Aan verkleining van het parlement kleeft immers volgens hem een ander nadeel: de kiesdrempel gaat omhoog, waardoor het voor kleinere partijen lastiger wordt zetels te bemachtigen.

Daarmee gaat het kabinet volgens hem voorbij aan het gegeven dat politieke ambtsdragers een pluriforme samenleving vertegenwoordigen. Al met al vindt het IPO dat het wetvoorstel niet in de huidige vorm in procedure gebracht zou moeten worden. Remkes: ‘Nogmaals, goede argumenten hebben we in het wetsvoorstel niet kunnen ontdekken.’