Preventieve controle op schijnhuwelijken werkt niet

Verstandshuwelijken
In Utrecht was 25 procent van de stellen die door de procedure heen waren gekomen, na een jaar gescheiden. Zeer waarschijnlijk waren dat verstandshuwelijken, bedoeld om snel ontbonden te worden als een verblijfsvergunning binnen handbereik is.

Expatloketten
Dat de schijnhuwelijkprocedure weinig rendement opleverde, bleek de afgelopen twee jaar bij het inrichten van de zogenaamde ‘expatloketten’. Daarmee wilden de grote gemeenten zich profileren als gastvrije toevluchtsoorden voor expats, die hen snel en gemakkelijk door de Nederlandse administratieve rompslomp konden loodsen. Dat bleek een onhaalbare belofte. De M46-procedure, waarbij stellen brondocumenten moeten overleggen als bewijzen van hun liefde, neemt soms maanden in beslag. Korpschefs en ambtenaren van de burgerlijke stand zijn er eindeloos veel tijd mee kwijt.

Kwade trouw
Kees Meester, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVvB), stelt voor om het principe om te gooien: ‘We gaan nu uit van de kwade trouw van de burger. Laten we uitgaan van de goede trouw en pas een procedure in gang zetten als er een vermoeden bestaat van een schijnhuwelijk.’ Volgens Meester heb je op die manier meer aan de intuïtie van ambtenaren die al jaren met dit bijltje hebben gehakt, dan aan duimendikke stapels formulieren die toch geen effect sorteren. ‘Na een jaar kun je dan weer steekproefsgewijs gaan kijken: waar is het misgegaan?’

Zachtgekookt eitje
De IND brengt nu al geregeld huisbezoeken en roept koppels op om de echtheid van een huwelijk te testen. De echtgenoten moeten dan afzonderlijk van elkaar vragen over hun prive-leven beantwoorden (‘Eet uw vrouw haar eitje hard of zachtgekookt?’). Meester ziet de toekomst in dit soort checks achteraf: ‘Ik heb niet de wijsheid in pacht om gelijk een nieuw procedure in te richten, maar ik denk wel dat het goed is als er over gesproken wordt met justitie.’