Pitchen voor het wethouderschap

In Landsmeer zijn op een wel heel bijzondere manier wethouders gekozen: via een (openbare) pitch. Drie kandidaten durfden het aan om ten overstaan van raad en geïnteresseerde burgers te vertellen waarom ze wethouder wilden worden, wat hun ambities zijn en hoe zij het wethouderschap wilden gaan invullen. Twee van de drie kandidaten zijn inmiddels als wethouder geïnstalleerd.

Stapje verder

Het idee voor deze wijze van wethoudersbenoeming komt van Niels Bonenkamp, lijsttrekker namens de VVD bij de verkiezingen van vandaag precies drie maanden geleden. Na de verkiezingen van maart werd de VVD in Landsmeer de grootste partij en kon zij het initiatief tot de informatie nemen. Net zoals in de vorige periode werd voor een raadsbreed programma gekozen. ‘Maar ik wilde een stapje verder; wat zou dat kunnen zijn?’

Hybride variant

Gedacht kon worden aan het via een vacature werven van potentiële wethouderskandidaten, zoals Hilvarenbeek deed, maar dat ging Bonenkamp niet ver genoeg. ‘Wij hebben uiteindelijk voor een hybride variant gekozen, waarbij alle partijen kandidaten naar voren konden schuiven. Die kandidaten moesten dan in de openbaarheid aangeven waarom ze geschikt denken te zijn voor de functie en uitleggen welke motivatie ze hebben om de klus te klaren.’ Vooraf stond, gezien de verkiezingsuitslag en de afspraak dat het college uit twee wethouders zou bestaan, vast dat het opnieuw een minderheidscollege zou worden. De wethouders zouden wethouders worden namens alle partijen in de raad. Vooraf werd ook een profielschets voor de twee bestuurders opgesteld.

Afbreukrisico

Kersvers wethouder Mandy Elfferich was een van de drie kandidaten die aan de pitch hebben meegedaan. Ervaring als wethouder had ze niet, wel als raadslid (namens D66). Haar ‘concurrenten’ waren wethouder Richard Quakernaat (VVD) en een café-eigenaar die namens Lokaal Landsmeer als kandidaat-wethouder naar voren was geschoven. ‘Helaas waren er maar drie kandidaten. Het was interessanter geweest als er meer kandidaten waren’, stelt Elfferich. ‘Sommige partijen wilden geen kandidaten naar voren schuiven; zij waren bang voor het afbreukrisico als namen van kandidaten vooraf op straat zouden liggen.’

Spervuur

Voor elke pitch was, medio mei, een half uur uitgetrokken. ‘We kregen tien minuten om onszelf te introduceren en onze motivatie kenbaar te maken. Daarna volgde twintig minuten lang een spervuur van vragen vanuit de raad. Het waren goede en leuke, inhoudelijke vragen over onder andere hoe ik aankeek tegen de bestuurlijke toekomst van de gemeente, over duurzaamheid, welke van de twee portefeuilles ik ambieerde.’ De mogelijkheid tot vragen stellen was er ook voor aanwezige niet-raadsleden, maar daarvan is geen gebruik gemaakt. Een week na de pitches werden in een openbare raadsvergadering, via een schriftelijke stemming, twee wethouders benoemd, waaronder Elfferich, als – zoals ze graag wilde – wethouder sociaal domein en Quakernaat.

Tikje te ver

‘Drie kandidaten is een beetje schraal’, erkent Bonenkamp. Een aantal partijen, zoals GroenLinks en CDA, had niemand gekandideerd. ‘Zij dachten vooraf toch geen kans te maken. Mensen blijken moeilijk los te kunnen komen van het traditionele spel van collegevorming en vinden het moeilijk om processen helemaal open te gooien. Het kan mensen, bijvoorbeeld met een baan, afschrikken om openlijk ergens anders te solliciteren. We zijn misschien wel een tikje te ver gegaan.’

Meest geschikt

Voor de toekomst zou het mogelijk beter zijn een schriftelijke sollicitatieronde op te zetten, oppert Bonenkamp. Die brieven worden beoordeeld door een commissie vanuit de hele raad, die een voorselectie maakt. ‘Die kandidaten zouden dan vervolgens, in de openbaarheid, een pitch kunnen houden.’ In het licht van een versplinterd politiek landschap biedt de pitch, of een variant daarop, mogelijk een uitkomst, aldus Bonenkamp. ‘Ook kleine partijen kunnen een wethouder kandideren. Een kandidaat van een partij met een zetel kan als de meest geschikte kandidaat naar voren komen.’