Paal en perk aan gemeenschappelijke regelingen

De toename van gemeenschappelijke regelingen is een gevaar voor de lokale democratie. D66 heeft een initiatiefwetsvoorstel om de wildgroei van deze samenwerkingsverbanden te beteugelen.

Gemeenschappelijke regelingen zijn handig om nieuwe taken uit te voeren, maar de dood in de pot voor de lokale democratie. Gemeenteraden uit het hele land doen inmiddels hun beklag over belangrijke beslissingen die buiten hun gezichtsveld worden genomen. D66 wil met een initiatiefwetsvoorstel de gemeenschappelijke regelingen drastisch beteugelen en terugbrengen. ‘De democratie is hard bezig te verdampen,’ aldus Tweede Kamerlid Gerard Schouw (D66).

Geen enkele invloed van raad
De gemeenteraad wordt steeds vaker buitenspel gezet bij beleid dat gemaakt wordt binnen een samenwerkingsverband . Onlangs concludeerde de Volkskrant dit nog na onderzoek van 264 gezamenlijk regelingen. Het bleek dat vooral bij de inkoop van thuiszorg, jeugdzorg en sociale werkvoorziening er geen enkele invloed van de gemeenteraad meer is. En dat terwijl er over miljoenen wordt beslist. Ook Raadslid.nu luidde eerder al de noodklok nadat bijna driekwart van de raadsleden vond dat gemeenschappelijke regelingen een bedreiging voor de lokale democratie vormt.

Sneller fuseren

‘Gemeenten zullen sneller moeten gaan fuseren,’ zegt Schouw. ‘Dat zal niet bij iedereen goed vallen, maar het is onvermijdelijk. Als je bijvoorbeeld naar de gemeente De Marne kijkt, die heeft momenteel 37 gemeenschappelijke regelingen. Op een inwonertal van slechts tienduizend is dat echt te veel. Je moet dan concluderen dat De Marne niet zelfstandig kan blijven bestaan en moet herindelen. Ik denk dat dat voor alle gemeenten geldt waarbij 65 tot 75 procent van de beslissingen buiten de raad wordt gemaakt.’

Wildgroei

In het wetsvoorstel staat onder meer dat een regeling automatisch moet eindigen na tien jaar. ‘Er is echt wildgroei ontstaan, het is zelfs zo erg dat vaak niemand precies weet hoeveel gemeenschappelijke regelingen er in hun eigen gemeente zijn,’ beweert Schouw. ‘Als de regeling op een gegeven moment vervalt, is iedereen verplicht om na te denken of ze er nog wel mee door willen gaan. Besturen en gemeenteraden moeten dan bewust een keuze maken.’

Belangrijker dan euro's

Of het uitvoeren van de taken per saldo duurder worden bij het afschaffen van de gemeenschappelijke regelingen is nog niet duidelijk. ‘Dat is voorlopig speculatie,’ zegt Schouw. ‘Feit is dat de gemeenteraad geen invloed meer heeft op belangrijke kwesties en dat gaat wat mij betreft boven de euro’s. Het kan immers niet zo zijn dat er in dit land de beslissingen genomen worden door een handjevol wethouders en een burgemeester.’

Scherp houden

Gerard Schouw wil dat volksvertegenwoordigers weer dichter op de huid van de bestuurders zitten. ‘Ik heb zelf in de gemeenteraad gezeten en weet dat hoe meer vragen er vanuit de raad worden gesteld, hoe scherper de ambtenaren en bestuurders blijven. Dat voorkomt verspilling en houdt mensen bij de les. hoe meer je zaken op afstand van de gemeenteraad organiseert hoe minder kritische massa er is. Met als gevolg dat er bijvoorbeeld miljoentekorten ontstaan.’

Geld verdwenen
Hij vervolgt: ‘Denk maar aan zo’n kwestie met een vuilverbrandingsorganisatie in het verleden. Daarbij had de directie zich niet alleen verrijkt maar ook met het geld van de gemeenschappelijke regeling riskante investeringen gedaan. Dat geld was dus verdwenen. Aan het eind van het liedje werden al die gemeenteraden geconfronteerd met de rekening. En toen hadden ze geen keuze meer,’ aldus Gerard Schouw.

Reageer op dit artikel

Uw naam
E-mailadres
Functie
Reactie

Controle code

Even geduld a.u.b.

Reactie op dit bericht

Hoewel ik beslist voor bestuurlijke vernieuwing ben, vind ik dit toch een veel te kort door de bocht oplossing. Het is er zo een van het soort: "de gemeenten kunnen niks, dus laten we het maar van bovenaf regelen". Een reflex die je helaas wel meer ziet in Den Haag (en de provincie). Wat verder kwalijk in de ideeën van Schouw is, is de drang naar "groter, groter". "Jullie kleintjes kunnen het niet, ga dus maar op in een grotere gemeente". Alsof gemeenten van 100K+ zaligmakend zijn. Het is te merken dat Schouw lang directeur is geweest van het kenniscentrum Grote Steden, want van het platteland begrijpt hij blijkbaar niet veel. Hij gaat volledig voorbij aan het feit dat het platteland, met zijn vele kleine kernen, een andere sociale structuur heeft dan de stad. In feite kunnen steden nog veel leren van plattelandsgemeenten want de participatiesamenleving was daar altijd al aanwezig voordat onze koning het woord tijdens zijn troonrede uitsprak.

Samenwerken is nodig, dat wordt overal onderkent. Maar door gemeenten maar bij elkaar te duwen, vernietig je het nauwe contact dat burgers en bestuurders nog hebben in kleinere gemeenten. Met alle kwalijke gevolgen van dien. In de "backoffice" van gemeenten kun, nee: moet je centraliseren wat mij betreft, maar het contact van burger en bestuur moet m.i. zo direct mogelijk. Dát voor elkaar krijgen is pas écht bestuurlijke vernieuwing!

Beter zou het dus zijn als D66 in Den Haag nadacht hoe de raden, ook binnen GR's, beter in stelling gebracht kunnen worden. Wat dat betreft heeft de nieuwe wet GR in feite de bestuurlijke vernieuwing geen goede dienst bewezen. In plaats van de GR+ zijn pluspunten af te pakken, had men beter een GR++ mogelijk moeten maken, met méér bevoegdheden. En daarbij dan óók de betrokkenheid van raden borgend. Wat dat laatste betreft: we (de klankbordgroep raadsleden Metropoolregio Eindhoven) proberen dat nu ook bij de MRE te doen en dit D66 plan -maar ook eerdere geluiden uit het Bossche provinciehuis, geven aan dat het een bittere noodzaak is dat we dit goed op de rit krijgen.

Alles wat Schouw wil, heeft maar weinig te maken met bestuurlijke vernieuwing. GR's zijn wèl een (nu gekortwiekte) vorm van bestuurlijke vernieuwing. OK, met de weeffout als het gaat om het involveren van raden, maar dat is op te lossen. Die vernieuwing wil hij grotendeels om zeep helpen. En welke vernieuwing zit in het steeds maar samenvoegen van gemeenten? Niets dus. Laat Schouw/D66 nu eens echt nadenken over hoe het bestuur aangepast kan worden aan onze veranderende samenleving. Hoe het huis van Thorbecke op zijn kop gezet kan worden, want dat laatste is hard nodig.

Verkiezingsstunt? Er worden hier veel te veel woorden aan vuil gemaakt.

Kwestie van compleet gebrek aan kennis/kunde en van falend dualisme.
De Wet Gemeenschappelijke Regelingen is volstrekt helder over de verplichte betrokkenheid van Gemeenteraad, Provinciale Staten en Algemene Besturen van waterschap. Een 'horizonbepaling' is een elementair onderdeel van een GR.

"De democratie is hard bezig te verdampen", aldus Tweede Kamerlid Gerard Schouw. Daar werkt Schouw dan goed aan mee. Al helemaal door er maar weer eens á la D66 gemeentelijke fusies aan te verbinden. Mede hierdoor wordt het sociaal-economisch draagvlak bij kleine gemeenten volstrekt de nek omgedraaid.

Ik ben het eens dat er meer transparantie en inspraak moet komen bij gemeenschappelijke regelingen. Dit kan door raadsleden aan te stellen in het algemeen bestuur van de GR's raadsleden (dit gebeurt nu maar voor enkele GR's). Die kunnen dan vinger aan de pols houden en de raad informeren, los van de actieve informatieplicht die het college (eigenlijk) heeft maar vaak niet uitoefent naar de raad. Verder moet de GR ook actief gemeenten informeren met hun verslagen van vergaderingen, besluitenlijsten e.d. Dit gebeurt vaak laat of niet. Wethouders, burgemeester en raadsleden dienen een meer actieve houding betrachten t.a.v. GR's en niet afwachten tot bv een directeur met een te riante ontslagregeling is weggestuurd.

De volgende gemeenschappelijke regelingen zijn min of meer bij wet verplicht gesteld:
GGD (is), RUD (wordt), Veiligheidsregio (is), Arbeidsmarktregio (quasi-verplicht), Jeugd- en zorgregio (quasi verplicht). M.a.w. het parlement is aan zet geweest bij het ontstaan van nieuwe gr's.

Een paar jaar na de invoering van de ABW 1965 had de gemeente Beerta, omdat de Raad het niet eens was met de door het MIn. van VROM vastgestelde huur, ongeacht het inkomen aanvullende periodieke bijstand verleend aan een hele straat. Ze werden hiervoor op het matje geroepen bij Wim Meyer op CRM, dus was het snel afgelopen met de pret. Niet lang daarna werd het Besluit Landelijke Normering ingevoerd en was het afgelopen met gem.bijstandsnormen. We kunnen dus nu al op onze klompen aanvoelen wat er gaat gebeuren indien de gemeentelijk verstrekkingen te ver uiteen gaan lopen.

Het probleem van de gemeenschappelijke regeling is niet dat zij bestaan, maar dat raden en staten zich er niet voor interesseren, zoals blijkt uit verschillende rekenkameronderzoeken. Ik schat in dat het hoofdstuk "verbonden partijen" in de begroting gemiddeld minder dan 30 seconden vergt. Een ander probleem is dat "Den Haag", zoals de heer Schouw aangeeft, geen idee heeft hoe het gaat bij de lagere overheden. Een ernstiger probleem is de standaardisering van bekeid binnen de gemenschappelijkemregeking. In Frankrijk leveren de gemeenschappelijke regekingen maatwerk aan de aangesloten gemeenten. Waarom kan dat hier niet?

Als er in Gelderland een verkeersbord staat met hierop 60 km /uur, geld dat bord ,voor alle bestuurders ,aan wezig op deze weg.
Dus voor alle gemeente de zelfde wetten .
Logisch

Of grote - of gefuseerde gemeenten transparanter of democratischer functioneren durf ik te betwijfelen.

Over welke vuilverbrandingsorganisatie heet de heer Schouw het en in welke periode speelde dat. Toch niet over de GEVUDO hij in de raad van Dordrecht zat?
Graag rugnummers in plaats van vaagheden.

Dat is interessant. Afvalverbrandingsinstallatie, verrijking door directie, gemeenteraden voor voldongen feiten? Ik neem aan dat de heer Schouw de gerechtelijke aangifte kan overleggen of bij afwezigheid deze zelf heeft gedaan. Wat dachten we dan trouwens van het pact op het gebied van veronderstelde duurzaamheid dat vandaag wordt gesloten door recycle-bedrijvigheid en de overheid. Daar is minstens zo veel aanleiding om de veronderstellingen van de heer Schouw op te laten komen. Alleen net zo juridisch onbewijsbaar als in de door de heer Schouw aangehaalde casus.
Wat in ieder geval wel het effect is, van privatiseringen als antwoord op stroperige overheidscircuits, is dat oneigenlijk of inefficiënt gebruik van geld van de burger niet wordt opgelost. Het wordt alleen maar onzichtbaarder maakt. Met het over de schutting gooien van taken verdwijnt ook de kennis en zicht. Ready to be manupulated. Raadsleden, parlementariëres zullen zich zelf onafhankelijker moeten laten informeren. Dat is het enige dat helpt. Organiseer de onafhankelijkheid van kennis en informatie.