Ombudsman geeft gepeste ambtenaar deels gelijk

De Nationale Ombudsman heeft twee van de drie klachten van een gepeste hoge ambtenaar van de gemeente Haarlem over de commissie ongewenste omgangsvormen gegrond verklaard.

Niet behoorlijk behandeld

De ambtenaar klaagde er in juli 2012 bij de Ombudsman over dat haar klacht over pestgedrag van haar collega's en leidinggevende en het niet-ingrijpen van haar leidinggevende niet behoorlijk is behandeld door de commissie ongewenste omgangsvormen van de gemeente. De commissie was volgens haar niet onafhankelijk, had geen expertise op het gebied van pesten en mobbing en heeft de beoordeling van de klacht veel te lang uitgesteld. De ombudsman heeft de ambtenaar op de laatste twee punten gelijk gegeven.

Vernederd en gepest
De in juni 2012 ontslagen ambtenaar diende op 6 januari 2011 een klacht in tegen het gedrag van haar leidinggevende die volgens haar niet ingreep als zij door collega’s werd vernederd en gepest. Via haar advocaat vroeg zij om hier een einde aan te maken. De leidinggevende bood haar een plek op een andere afdeling aan. Dat weigerde ze, want dan kon ze haar functie niet goed meer uitoefenen.

Wraking commissie
In juni volgde een hoorzitting voor de commissie ongewenste omgangsvormen. Zij wraakte deze commissie, omdat ze deze procedureel niet onafhankelijk en inhoudelijk niet deskundig vond. De commissie was volgens de ambtenaar onder andere niet onafhankelijk omdat de secretaris van de commissie haar collega en directe buurman op de gang was en in de directe werkomgeving zat van degenen over wie geklaagd werd. Maar dit wrakingsverzoek werd niet doorgeleid, onder meer omdat de secretaris geen stemrecht had en in zijn werkzaamheden voor de commissie niet ondergeschikt was aan de leidinggevende van de ambtenaar.

Voorbeelden van pestgedrag
De ambtenaar noemde tijdens de hoorzitting twintig voorbeelden van pestgedrag, zoals het lezen van haar e-mail door secretariaatsmedewerksters zonder dat zij dit wist, zonder overleg haar mail afdoen, een verjaardagviering van één van haar collega's waarvoor de hele afdeling was uitgenodigd behalve de ambtenaar, de mededeling dat de leiding niets meer met haar te maken wilde hebben, een opmerking van een collega tijdens een verjaardagsbijeenkomst in 2009 die inhield dat iedereen er aan het eind van het jaar nog wel zou werken behalve de ambtenaar en het verspreiden van valse beschuldigingen en geruchten waartegen de ambtenaar zich niet kon wapenen.

Waarschuwing van Inspectie
Intussen voerde de gemeente onderhandelingen met de ambtenaar over haar ontslag. De klacht werd voorlopig aangehouden. Volgens de gemeente was dit naar beider wens, maar volgens de ambtenaar niet. Daarop schakelde zij de Inspectie SZW in die na een inspectie in februari 2012 haar klacht in maart op twee punten gegrond bevond: de klachtencommissie van de gemeente was niet onafhankelijk en de termijnen voor afhandeling waren ver overschreden. De gemeente Haarlem kreeg een waarschuwing en een maand om de overtredingen op te heffen.

Toch onafhankelijk
Eind maart stuurde de gemeente de ambtenaar een brief met de mededeling dat het college van B&W had besloten op advies van de klachtencommissie haar klacht ongegrond te verklaren. Ook had de gemeente een klacht ingediend bij de Inspectie SZW die in maart 2013 oordeelde, op basis van nieuwe informatie van de gemeente, dat er geen overtreding was met betrekking tot de onafhankelijkheid van een van de commissieleden van de klachtencommissie.

Reactie gemeente aan Ombudsman
In maart 2013 ontving de Ombudsman van de advocaat van de gemeente Haarlem een reactie. Die schreef dat de gemeente vindt dat er geen juridische grond bestaat voor de eis van een onafhankelijke klachtencommissie en als die er wel mocht zijn de gemeente daaraan heeft voldaan. Het eerste standpunt over de onafhankelijkheid en bijbehorende argumentatie van de Inspectie vindt de gemeente onbegrijpelijk en onjuist.

Informatie van internet
Volgens de gemeente kon de klachtencommissie zich niet goed voorbereiden, omdat de ambtenaar de term "mobbing" voor het eerst gebruikte tijdens de hoorzitting. Een door de ambtenaar meegebrachte deskundige is vragen gesteld en via internet is informatie ingewonnen. De afwikkeling van de klacht had achteraf misschien sneller gekund, geeft de gemeente toe. Ook zal de gemeente in het vervolg alerter zijn op het sturen van een schriftelijke bevestiging van het aanhouden van de klacht. De klachtencommissie zelf had slechts een pestincident meegenomen, omdat ze niet verplicht is klachten over gebeurtenissen die langer dan een jaar terug speelden te behandelen. Wel zijn alle klachten doorgenomen.

Twee klachten van ambtenaar gegrond
De zaak heeft bij de gemeente Haarlem 15 maanden en bij de Ombudsman anderhalf jaar geduurd en eindigt voorlopig met de uitspraak van de Ombudsman. Conclusie: de klachtencommissie was wat betreft samenstelling onafhankelijk en dit is goed gemotiveerd. Maar door de opstelling en manier van handelen van de commissie is bij de al twijfelende ambtenaar geen vertrouwen ontstaan in een professionele onpartijdig opererende commissie. Deze gedraging was behoorlijk. De Ombudsman vindt dat de commissie in haar advies niet aan de hand van objectieve criteria heeft gemotiveerd waarom er geen sprake is geweest van pesten. Dat is een schending van de vereiste van goede motivering en die gedraging is niet behoorlijk. De klachtafhandeling is in strijd met de vereiste van voortvarendheid en ook deze gedraging is niet behoorlijk.