Ollongren neemt omstreden fusieproces onder de loep

Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken gaat de komende maanden kijken of een herindeling van Barneveld en Scherpenzeel nodig is. Ook neemt ze daarbij het tot nu toe gelopen proces onder de loep. Binnen maximaal vier maanden neemt de minister een besluit of ze het advies van de provincie Gelderland overneemt en een wetsvoorstel gaat voorbereiden.

Toetsen

Dat laat Ollongren desgevraagd via haar woordvoerder weten. Provinciale Staten hebben dinsdagnacht ingestemd met het voorstel van Gedeputeerde Staten tot herindeling van Barneveld en Scherpenzeel. Ondanks herhaaldelijk aandringen van Scherpenzeel bij de minister om in te grijpen, heeft Ollongren zich tot nu toe afzijdig gehouden. Nu het besluit door PS is genomen, laat ze weten deze voor kennisgeving te hebben aangenomen. ‘De komende maanden zal ik het omvangrijke advies op een zorgvuldige manier toetsen; aan de criteria uit het Beleidskader gemeentelijke herindeling en de Wet arhi’, aldus Ollongren. Het gaat om de Wet algemene regels herindeling en het sinds maart 2019 vigerende beleidskader, waarbij de rol van provincies aanzienlijk is ingeperkt.

 

Ordentelijk verlopen

Bij die toets komen ‘zowel de vraag of een herindeling noodzakelijk is, als de vraag of het proces tot nu toe ordentelijk is verlopen, aan de orde’, aldus Ollongren. Tot het moment dat ze haar beslissing neemt, hoopt ze dat ‘betrokken partijen de komende tijd constructief met elkaar in gesprek blijven, in het belang van de inwoners van Scherpenzeel.’

 

Integriteitsonderzoek

Het college van Scherpenzeel gaat bij de minister overigens expliciet aandringen op een integriteitsonderzoek naar het herindelingsproces, zo heeft het college woensdag besloten. ‘Wij betreuren het dit besluit is doorgezet, zonder dat de integriteit van het proces is aangetoond’, zo laat het college in een reactie op het besluit van PS weten. ‘Tot op heden is het dossier vooral politiek gewogen. Scherpenzeel is door de provincie beoordeeld op een verouderd beeld, want alle aanbevelingen uit het rapport-SeinstravandeLaar zijn opgevolgd’, stelt wethouder Izaäk van Ekeren (SGP).

 

Geen noodzaak

Diverse Statenfracties, waaronder de VVD, baseerden dinsdag hun besluit om in te stemmen met het herindelingsvoorstel van GS op dat rapport van SeinstravandeLaar uit 2019. Daaruit kwam onder meer naar voren dat het Scherpenzeel aan bestuurskracht ontbrak. Sindsdien heeft de gemeente hard gewerkt aan onder meer de versterking van die bestuurskracht, stelt Scherpenzeel keer op keer. Onder meer BMC oordeelde eind vorig jaar dat de bestuurskracht inmiddels op orde is. Gemeentefondsspecialist Jan Verhagen stelde recent na onderzoek van de Kadernota 2022-2025 dat de financiële positie van Scherpenzeel structureel solide is. ‘Het dossier waarover de minister moet oordelen is veel breder dan het door de provincie samengestelde dossier’, stelt van Ekeren. De rapporten van onder meer BMC als Verhagen ‘tonen beide aan dat er geen noodzaak is om te herindelen.’

 

Geen open overleg

Daarnaast zijn er de afgelopen maanden diverse andere rapporten verschenen die de minister bij haar beoordeling mee moet wegen, vindt Scherpenzeel. Het gaat daarbij zowel om rapporten die op verzoek van Scherpenzeel zijn gemaakt, als op verzoek van Gedeputeerde Staten en de commissaris van de koning. In die rapporten wordt onder meer gesteld dat er geen sprake is geweest van een echt open overleg, een belangrijk onderdeel van een herindelingsprocedure, maar dat GS van meet af aan op een herindeling hebben aangestuurd. GS ontkennen dat. In het op verzoek van Scherpenzeel opgestelde rapport van hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga constateert hij dat de door GS ingezette herindeling, dat is gebaseerd op artikel 8 van de Wet arhi, niet voldoet aan de vereisten van die wet.

 

Lat van beleidskader

‘Al deze rapporten, en de zienswijzen en signalen uit de Scherpenzeelse samenleving, zijn door de provincie stuk voor stuk anders gewogen dan dat wij dat zelf hebben gedaan. Het politieke resultaat daarvan is dat er nu een advies bij de minister ligt’, aldus Van Ekeren. ‘Het is nu aan minister Ollongren om te bepalen wat zij met de politieke wens van Gelderland gaat doen. Zij moet het Gelderse herindelingsadvies aan de lat van het beleidskader leggen.’

 

Proces rammelt

Ook het Burgerinitiatief Scherpenzeel Zelfstandig is zwaar teleurgesteld over het besluit van PS. Volgens woordvoerder Jaap van Donselaar is niet naar de feiten gekeken en wordt de wens voor zelfstandigheid van een ruime meerderheid van de Scherpenzelers aan de kant geschoven. ‘Ongehoord.’ Op het verzoek van het burgerinitiatief aan de Gelderse commissaris van de koning John Berends een integriteitsonderzoek te doen naar het gevolgde proces heeft hij tot nu toe ‘nul reactie’ gekregen. Als een reactie op korte termijn uitblijft, gaat hij het verzoek rechtstreeks indienen bij minister Ollongren. ‘Als de noodzaak tot een fusie goed wordt onderbouwd, hebben we daar niet zo’n moeite mee. Dit proces rammelt echter van alle kanten.’

 

Vitale nieuwe gemeente

Barneveld stelt, zoals ze ook eerder heeft gedaan, dat herindeling met Scherpenzeel ‘kansen biedt om samen te bouwen aan een economisch sterke en vitale gemeente, met ruimte voor de eigen identiteit en inbreng via het verder ontwikkelen van het dorpenbeleid’, zo laat het college via zijn woordvoerder weten.’ Na het besluit van de provincie is de ‘minister van Binnenlandse Zaken nu aan zet om een wetsontwerp te maken, dat via de Raad van State aan de Tweede Kamer en Eerste Kamer wordt voorgelegd.’