Niet uitgezette illegaal vogelvrij in buurgemeente

Als een illegaal in de ene gemeente niet uitgezet kan worden omdat de burgemeester dat in verband met de openbare orde niet verantwoord vindt, dan dreigt hij bij bezoek aan een andere gemeente vogelvrij te worden. Dat stelt voorzitter Bernt Schneiders van het Genootschap van Burgemeesters. 'Daar zal het argument van verstoring van de orde niet gelden, dus kan de man of vrouw alsnog worden uitgezet, dat is de consequentie'.

Ten pricipale geen standpunt
Behalve deze formeel juridische analyse kan het genootschap volgens Schneiders 'ten principale' geen standpunt innemen in de ruzie tussen minister Leers en de gemeenten die weigeren mee te werken aan het uitzetten van illegale vreemdelingen. ‘Juist de afweging of de openbare orde in gevaar is, blijft onder alle omstandigheden de verantwoording van de burgemeester, daar kan geen enkele koepelorganisatie op afstand intreden’, stelt Schneiders.

Beschermen tegen rellen

Schneiders reageert op de controverse tussen minister Leers van asielzaken en meer dan 40 gemeenten die hun politiekorps niet willen inzetten voor het uitzetten van illegalen. De burgemeesters zijn bang voor rellen en beroepen zich formeel op hun verantwoording de openbare orde te garanderen. Leers zegt dat de vreemdelingenpolitie onder hem valt en dat de burgemeester zijn landelijke beleid moeten faciliteren. De reguliere politie moet de vreemdelingendienst om die reden bij de uitzetting assisteren –lees beschermen tegen relletjes.

Patstelling

Juridisch en vooral praktisch lijkt nu een patstelling ontstaan, zo concludeert Schneiders. ‘De minister kan tot actie overgaan, maar kan inzet van de lokale politie moeilijk afdwingen. En zonder inzet van gemeente agenten is uitzetting natuurlijk ondenkbaar. Want wat als er dan werkelijk rellen uitbreken? Dan is de openbare orde natuurlijk helemaal in het geding’.

Geen blokkades
Verder dan deze constatering wil Schneider als voorzitter van het genootschap niet gaan. In zijn dagelijkse werk als burgemeester van Haarlem heeft hij op dit moment geen vergelijkbare zaak bij de hand. Hij kan zich ook moeilijk voorstellen in voorkomende gevallen de Schipholtunnel te zullen blokkeren om de oprukkende vreemdelingendienst tegen te houden. ‘Natuurlijk niet, zover komt het echt niet in ons land, gelukkig niet’.

Geen jurisprudentie

Maar hoe de patstelling dan wel doorbroken kan worden, weet hij niet precies. ‘Dit is heel lastig, als iedereen zijn been stijf houdt, dan is er geen jurisprudentie voorhanden om het op te lossen’. Hij herinnert zich vaag een burgemeester die ooit weigerde om demonstranten tegen een kerntransport van de spoorlijn te laten halen. ‘Deze is toen tijdelijk uit zijn ambt gezet geloof ik.’ Voor nu zou hij deze oplossing ‘zeker niet onmiddellijk aanraden’.

Burgenmeester in spagaat
Wat volgens Schneider wel enigszins ‘schuurt met onze gedecentraliseerde eenheidsstaat’ is de gedachte dat een lokaal bestuurder landelijk en door de Tweede Kamer goedgekeurd beleid zou frustreren. 'Maar als er ook een tegenovergestelde uitspraak van de gemeenteraad ligt, dan zit de burgemeester wel in een moeilijke spagaat.’ Maar tegelijkertijd staat voor Schneider een ding staat vast: de burgemeester blijft verantwoordelijk voor de openbare orde. ‘onder alle omstandigheden’.