Niet bang voor extra verzoeken door gratis WOB
Gemeenten mogen geen leges meer vragen aan burgers die een beroep doen op de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Dat oordeelde de Haagse rechtbank deze week. Journalist Brenno de Winter had hierover een zaak aangespannen tegen de Zuid-Hollandse gemeente Kaag en Braassem. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bestudeert de uitspraak nog om de reikwijdte ervan te bepalen. De gemeente Venlo verwacht geen enorme stijging van het aantal WOB-aanvragen.
Volgens de Haagse rechter mogen alleen leges in rekening worden gebracht voor diensten, zoals een vergunningsaanvraag. Een verzoek tot informatie kan niet worden beschouwd als een dienst. Een WOB-aanvraag is namelijk in het algemeen belang van openbaarheid van informatie en niet alleen in het belang van de indiener. De gemeente Kaag en Braassem gaat niet in beroep.
Venlo
Gemeenten krijgen van de rijksoverheid en de VNG het advies om zelf de vergoeding voor een WOB-verzoek te bepalen. RTL Nieuws deed vorig jaar een WOB-verzoek bij alle 441 gemeenten en kreeg van 35 gemeenten een rekening voor de gevraagde informatie. Behalve kopieerkosten werd ook het loon van ambtenaren voor het opzoeken van de informatie in rekening gebracht (leges). De gemeente Venlo spande de kroon met in totaal 1843 euro.
Bandbreedte
De gemeente Venlo heeft de uitspraak nog niet bestudeerd, maar verwacht geen causaal verband met een toename van het aantal WOB-verzoeken nu het gratis is. ‘We kregen van de VNG het advies om een vergoeding te vragen in verband met de hoeveelheid werk. We hanteren dus een bandbreedte waarin we kijken in hoeverre de aanvraag redelijk is. Niet op basis van inhoud, maar naar hoeveelheid werk. Laatst kregen we een verzoek waar we 15 uur voor nodig hadden. Aan burgers rekenen we minder snel dan aan journalisten. Burgers zijn toch minder weerbaar’, aldus een gemeentewoordvoerder. ‘Maar voor bestemmingsplannen vragen we ook geld, dat zijn toch dure boeken.’
Uitzondering
De gemeente krijgt veel persvragen en zegt alleen al voor de lokale omroep 1,5 fte nodig te hebben. Het aantal WOB-verzoeken is per jaar ongeveer 10. ‘Vaak kunnen we dat zonder kosten afhandelen. Als we er veel tijd mee kwijt zijn, maken we een uitzondering.’ De gemeente kan nog niet beoordelen wat de gevolgen van de rechterlijke uitspraak zijn. ‘Maar het leidt niet meteen tot overleg. Het gaat om uitzonderingen. We maken er geen beleid op.’ Wel is de woordvoerder benieuwd naar de reactie van de VNG, die nog even op zich laat wachten. ‘Mocht het aantal verzoeken wel flink toenemen, dan moet je je nog eens op het hoofd krabben of je zo wel door kunt gaan. Het moet qua inzet van ambtenaren natuurlijk niet te gek worden.'
Goed dat aan deze VNG- en gemeentepraktijken een eind is gemaakt. Mocht de WOB misbruikt worden, dan moet je daar een andere oplossing voor vinden. De openbaarheid van informatie is te belangrijk om die op te offeren aan de willekeur en de inefficientie van minder transparante overheden.