Ministerie is tonnen kwijt aan Wobbende organisatie

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is naar schatting ‘enkele honderdduizenden euro’s’ kwijt aan de behandeling van 2.282 Wob-verzoeken van één organisatie. Dat schrijft het ministerie in recente antwoorden op vragen die zijn gesteld op basis van diezelfde Wet openbaarheid van bestuur (Wob).  

Subsidiegelden

Het Gezelschap van Gildehuizen diende tussen 23 mei 2013 en 29 juli 2013 bijna 2.300 informatieverzoeken in over hetzelfde onderwerp, de Europese subsidieregeling ESF. Het gezelschap, een ‘vakorganisatie die ondernemingsraden ondersteunt’, is het niet eens met de gang van zaken rond de toekenning van de subsidiegelden. Middels Wob-verzoeken en procedures probeert het in Den Haag gevestigde gezelschap fraude aan te tonen, zegt deken Han Westerhof.     

Bijna twee ton

SZW heeft tot nu toe zeker ruim 190.000 euro gespendeerd aan de behandeling van de Wob-verzoeken van het Gezelschap van Gildehuizen, onder meer aan juridische bijstand. Daar komen nog de door ambtenaren gemaakte uren bij. Volgens het ministerie hebben in ieder geval vier medewerkers van het Agentschap SZW, twee medewerkers van de directie bedrijfsvoering en vier medewerkers van de directie wetgeving, bestuurlijke en juridische aangelegenheden zich beziggehouden met de behandeling van de Wob-verzoeken en de daarop volgende procedures.

Weken werk
Omdat het ministerie niet beschikt over een urenregistratie, kan SZW de werkzaamheden niet vertalen in een bedrag. Het ministerie merkt wel op dat ‘er een zeer grote inspanning is geleverd naar aanleiding van de buitengewoon omvangrijke reeks van verzoeken van Gildehuizen. Dat de gemaakte kosten hoog zijn behoeft dus geen betoog.’ SZW verwacht dat een aantal ambtenaren nog weken met het dossier bezig zal zijn. De totale kosten schat het ministerie op enkele honderdduizenden euro’s.

30 miljoen fraude

Han Westerhof van het Gezelschap van Gildehuizen is niet onder de indruk van dat bedrag. ‘Subsidieadviesbureaus hebben de ruif leeggegeten. In sommige gevallen is wel 70 keer hetzelfde plan ingediend. Dat was mogelijk omdat de plannen nooit inhoudelijk zijn getoetst. Het ministerie ontkent dat er iets mis is, maar ik heb een berekening gemaakt dat er voor 30 miljoen euro is gefraudeerd. Daarbij vergeleken zijn de kosten van een paar ton die het ministerie moet maken voor onze Wob-verzoeken zeer economisch.’

Misbruik

Volgens SZW is er sprake van misbruik van de Wob, zo betoogde het ministerie tijdens zittingen van de rechtbank en de Raad van State (RvS). Maar het gezelschap is niet uit op geld, zegt deken Westerhof. Gildehuizen heeft nog nooit een dwangsom geëist. De RvS oordeelde in september 2015 dat er geen sprake is van misbruik. Westerhof:  ‘We hebben twee keer een proceskostenvergoeding gekregen, bij elkaar nog geen 1.500 euro. Terwijl we hier tot nu toe zo’n 5.000 uur werk in hebben zitten. Het gaat ons echt alleen om het aantonen van misstanden.’

Hoge en halfhoge zetels
Het Gezelschap van Gildehuizen heeft ook nog bij 192 gemeenten onderzoek gedaan naar de verdeling van de ESF-gelden. Volgens Westerhof is bij ruim 32 procent van 135 dossiers die het gezelschap heeft ontvangen, sprake van ‘verkeerd gebruik van de subsidieregeling’. Het gezelschap haalde vorig jaar de publiciteit met Wob-verzoeken over de kosten en waarde van zetels in provinciehuizen. Het gezelschap wilde de informatie gebruiken voor een publicatie in een landelijk dagblad. Daardoor is nu bekend dat de drie ‘hoge zetels’ in het Noord-Hollandse provinciehuis 2.142 euro per stuk en de 71 ‘half hoge’ zetels 2.017 euro per stuk hebben gekost. Tot een publicatie in de krant is het niet gekomen. 

Open Overheid
De Tweede Kamer buigt zich binnenkort over een initiatiefwet – de Wet open overheid – die de Wob moet vervangen. Het is de bedoeling dat deze wet minder gevoelig is voor misbruik dan de huidige. Volgens deze wet mag van overheden een actieve opstelling worden verwacht bij openbaarmaking van stukken. De VNG vreest dat het democratisch besluitvormingsproces binnen gemeenten ernstig wordt belemmerd en vertrouwelijk overleg over lastige kwesties nauwelijks meer mogelijk is.

18 mei 2016

Met medewerking van Jan van der Grinten (advocaat namens Volkskrant en NOS Journaal en treedt op m.b.t. Wob procedure MH17), Tammo Ponte (zelfstandig juridisch adviseur)en en Aniel Pahladsingh (Raad van State). Bekijk het programma.