Meer stemmen centraal geteld

Ruim vijftig gemeenten hebben interesse in het experiment centraal tellen van de stemmen bij de verkiezingen in 2019. Tot 1 oktober kunnen gemeenten zich daarvoor melden. Burgemeester Aat de Jonge van Dronten roept gemeenten op mee te doen.

Veel animo voor uitbreiding experiment

‘Hoe meer gemeenten meedoen, hoe meer we ervan kunnen leren’, vindt De Jonge. Ook voor het draagvlak is het in de ogen van de burgemeester van Dronten belangrijk als zo veel mogelijk gemeenten aan het experiment meedoen, zeker in het licht van de op handen zijnde wijziging van de Kieswet per 2021.

Dat stelt Binnenlandse Zaken ook. Dronten deed bij de raadsverkiezingen in maart voor het eerst mee aan het centraal tellen van de stemmen, samen met 21 andere gemeenten. Daarbij wordt een dag na de verkiezingen, op een centrale plek, de stemmen per kandidaat geteld. Dat is Dronten goed bevallen en het smaakt naar meer. ‘Ik heb wel eens gezegd dat het in Dronten de meest betrouwbare verkiezingsuitslag ooit is geweest.’

‘Zeker bij gemeenteraadsverkiezingen willen de kandidaat-raadsleden, liefst op de avond van de verkiezingen en het liefst om vijf over negen weten of ze raadslid zijn geworden. Er staat een enorme druk op het telproces. Alleen al daardoor wordt het een heikel proces’, aldus De Jonge. ‘Er wordt onrust gecreëerd, mensen zijn na een hele dag moe en de kans op fouten neemt daardoor toe. De oplossing is om op de avond van de verkiezingen alleen op lijstniveau te tellen. Die uitslag per partij maak je aan het einde van de avond bekend. De volgende dag gaat een nieuwe telploeg aan de slag, die de stemmen op kandidaatniveau gaat tellen.’

Volgens De Jonge wordt het aantal fouten gereduceerd. Ook wordt de kans om een verzoek tot hertelling, zeker bij een close finish, kleiner. ‘Het proces verloopt rustiger en iedereen kan zien en meemaken wat dit deel van het democratisch proces inhoudt.’

Verse ploeg
Er komt wel een hoop bij kijken, erkent De Jonge. Er moet een verse ploeg tellers worden gevonden. ‘Via Facebook hebben we nieuwe tellers opgeroepen. Daar kwamen ook jongere mensen op af, dat was heel leuk, al meldden zich ook oude getrouwen.’ Er moet een goede ruimte zijn, die toegankelijk is voor het publiek. ‘Soms heb je een grote ruimte in je gemeentehuis, maar andere gemeenten moeten een ruimte huren. Er zitten ook wat kosten aan verbonden.’ Per gemeente is een vergoeding (afhankelijk van de grootte) van maximaal 10.000 euro beschikbaar. De Jonge: ‘Waarvan ik zeg: verkiezingen zijn de kern van onze democratie. Die moeten betrouwbaar zijn, we kunnen niet genoeg investeren op betrouwbare verkiezingen.’

De goede ervaringen van Dronten staan niet op zichzelf. ‘Vrijwel alle experimenteergemeenten zijn van mening dat door centraal te tellen het telproces betrouwbaarder verloopt’, laat een woordvoerder van minister Ollongren weten. ‘Fouten van stembureaus kunnen op een controleerbare en transparantie wijze worden gecorrigeerd. Met uitgeruste telkrachten en in een rustige sfeer – zonder tijdsdruk om snel een voorlopige uitslag bekend te kunnen maken – is het resultaat nauwkeuriger. De centrale telling maakt het ook mogelijk het telproces beter te uniformeren, waardoor het een efficiënter resultaat geeft; namelijk een stemopneming met minder fouten en daardoor ook met minder risico op een hertelling.’

‘Het kabinet wil daarom doorgaan met de experimenten en bereidt een wetsvoorstel voor waarmee centraal tellen in de Kieswet wordt opgenomen.’ Geplande inwerkingtreding van de wetswijziging is 2021. 'In aanloop naar die wetswijziging is het goed dat zo veel mogelijk gemeenten ervaring opdoen met centraal tellen’, aldus de woordvoerder. Dat kan bij de verkiezingen voor Provinciale Staten (maart) en die voor het Europees Parlement (mei). Dronten heeft zich weer gemeld. ‘Ik ben er echt enthousiast over. Het voegt echt iets toe aan je verkiezingsproces’, aldus De Jonge.