‘Lokale partijen zijn niet méér beïnvloedbaar’

De opmars van lokale partijen zet door, laten de gemeenteraadsverkiezingen zien. Dat kan gevolgen hebben voor de politieke weerbaarheid van nieuw gekozen raden. Lokale partijen zouden niet zo goed weerwerk aan lobbyende projectontwikkelaars bieden als hun collega’s van landelijke partijen? ‘Deze verdachtmakerij is nergens op gebaseerd.’

Serieuze machtsfactor
‘Kopstukken als Buma en Pechtold zetten lokale partijen als beunhazen weg, terwijl wij ons bestuurswerk ­gewoon goed doen.’ Arjen Lagerweij van Gemeentebelangen Voorst kon zijn ergernis over de smalende houding van enkele landelijke politici tijdens de verkiezingscampagne in de Volkskrant niet bedwingen. Sinds de opmars van Pim Fortuyn is het een bewuste strategie van landelijke politici om lokale politici weg te zetten als prutsers of amateurs, zegt hoogleraar ­lokale politiek Marcel Boogers. ‘In het begin werd dat bevestigd, maar inmiddels zijn lokale partijen een serieuze machtsfactor. Ze kunnen prima meeregeren.’

Duiventilpolitici
Hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans schreef samen met historicus Geerten Waling het boek Gemeenten in de genen. ‘Landelijke partijen zouden naar verluidt beter voorbereide en opgeleide raadsleden leveren’, zegt Voermans. ‘Maar dit is een schimmenspel, want dat zijn vaak ook amateurs. Uitzonderingen zijn de carrièretijgers die komen oefenen in een gemeente voor ze aan het echte werk beginnen in een grote gemeente of op landelijk niveau. Maar ik weet niet of je wel zo blij moet zijn met dergelijke duiventilpolitici. Hoeveel meer weerwerk kunnen die bieden?’

Verdachtmakerij
Zijn landelijke partijen niet beter in staat politiek weerwerk te bieden aan externe financiers, ambtelijke macht en lobbygroepen? Boele Staal, commissaris van de koning in Overijssel, vindt dat een rare veronderstelling. ‘Ik denk dat lokale politici van landelijke én lokale partijen aanlopen tegen belangen van projectontwikkelaars en makelaars. Deze verdachtmakerij is nergens op gebaseerd.’ Hij kent voorbeelden van wethouders die te dicht op projectontwikkelaars zaten, maar dat komt niet veelvuldig voor. ‘Er is geen reden te denken dat lokale partijen meer beïnvloedbaar zijn.’ Staal vindt de opmerkingen van Buma en Pechtold niet kunnen. ‘Als zij lokalen als beunhazen wegzetten, hebben ze geen zicht op lokale politiek.’ De cdk vindt het juist een goede ontwikkeling dat er in Overijssel veel bestuurders van lokale partijen zijn. ‘Zij zijn na de verkiezingen ook vaak met een sterker mandaat teruggekomen.’

Elders expertise halen
Boogers weet dat wordt gesuggereerd dat landelijke partijen weerbaarder zijn, maar volgens hem is dat maar in beperkte mate het geval. ‘Landelijke partijen kunnen terugvallen op kennis en kunde. Hun lokale vertegenwoordigers kunnen terecht voor raad en daad bij het Centrum voor Lokaal Bestuur (PvdA) of de Haya van Somerenstichting (VVD). Maar je moet dat niet overschatten. Er is nu minder geld, want de partijen zijn minder groot, al er is nog wel een verschil.’ Lokale partijen halen hun expertise vaak elders op, weet Voermans. ‘Zelf krijg ik nogal eens vragen op institutioneel gebied. Ik denk dat ze ook economen of vastgoedspecialisten benaderen als op dat vlak iets speelt.’

Financiering rechttrekken
Volgens Boogers hebben landelijke partijen niet alleen meer ondersteuning, maar zijn ze daar ook meer op gespitst. Lokale misstappen leiden makkelijk tot landelijk gezichtsverlies. ‘Lokale partijen hebben minder financiering en mogelijkheden. De commissie-Veling adviseerde de minister die ongelijkheid recht te trekken, zodat lokale partijen ook financiering en ondersteuning krijgen. Dat is beter voor het hele lokaal bestuur.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 7 (inlog)