‘Kwaadaardigheid’ in zaak Spijkers

Oud-Defensiemedewerker Spijkers sloeg 24 jaar geleden alarm over ondeugdelijke landmijnen. Hij verkeert nog altijd in onmin met Defensie. Over oud-staatssecretaris Cees van der Knaap en Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer wordt een hard oordeel geveld.

‘De onthutsende conclusie is dat sommige hoofdrolspelers namens de (rechts)staat niet eens onrechtvaardig waren, maar erger, omdat zij geen rechtvaardige doelen nastreefden. Zij hebben rechtstatelijke doelen 23 jaar gebruikt om onrecht te begaan en zijn dus 'slecht' en zelfs 'kwaadaardig' wegens de klaarblijkelijke onverschilligheid over dat onrecht’, schrijven de rechtswetenschappers van de Universiteit van Amsterdam. Zij toetsten het gedrag van betrokkenen in de zaak-Spijkers aan de eisen van de rechtsstaat en aan eigen beroepsnormen van betrokkenen.

Deze zaak-Spijkers begon in 1984 toen maatschappelijk werker van Defensie Fred Spijkers de weduwe van een militair moest vertellen dat hij door eigen onvoorzichtigheid was overleden, terwijl werkgever Defensie de zaak niet eens had onderzocht. Spijkers zei meteen dat hij de verklaring van het ministerie niet deelde. In werkelijkheid had haar man, munitiespecialist Rob Ovaa, overeenkomstig de instructies een half uur gewacht op een mijn niet ontplofte. Daarna liep hij naar de mijn om deze in de neutrale stand te zetten toen de mijn alsnog ontplofte.

In het wetenschappelijk artikel over de zaak wordt vastgesteld dat Van der Knaap ‘in alle oprechtheid’ erkende dat Spijkers ernstig onrecht was aangedaan, maar dat de uitvoering van de overeenkomst met de klokkenluider ‘niet met die beweerde oprechtheid in overeenstemming’ was. Daarmee verwijzen de onderzoekers naar de wijze waarop de staatssecretaris de beloofde administratieve rectificatie van onjuistheden over Spijkers heeft afgedaan: door het hele dossier van de klokkenluider achter slot en grendel te zetten in het Nationaal Archief. ‘De staat veroorzaakte zodoende problemen met de uitkering en pensioenrechten van Spijkers, maar staatssecretaris Van der Knaap beweerde in het kader van het onderzoek van de Ombudsman dat Spijkers de problemen met het wachtgeld aan zichzelf te wijten had.’

De D66-fractie in Ede doet nu een beroep op Van der Knaap, nu burgemeester in die gemeente, om op te stappen. De eenmansfractie riep al eerder dat de burgemeester vanwege de zaak moest vertrekken. Ombudsman Brenninkmeijer heeft volgens de wetenschappers in zijn rapport over de zaak-Spijkers ‘aanvechtbare’ conclusies getrokken. Hij zei daarin dat Defensie de overeenkomst met de oud-werknemer op de meeste punten goed uitvoerde. De wetenschappers trekken dat in twijfel. Zij noemen als voorbeeld het dossier dat bij Defensie in het gesloten archief is gezet, terwijl een rectificatie was beloofd.

Zie ook:
De man die niet wilde liegen (16/03/2007)
'Hoofdrolspelers in zaak-Spijkers handelden slecht of zelfs kwaadaardig' (07/03/2008)
Hard oordeel over Nationale Ombudsman (07/03/2008)
'Van der Knaap moet opstappen' (07/03/2008)
Twijfels D66 Ede integriteit Van der Knaap (16/01/2008)