Koepelvrijstelling btw verder ingeperkt

De koepelvrijstelling voor de btw wordt verder ingeperkt. Hoewel de reikwijdte van de maatregel nog niet helemaal duidelijk is, gaat hij mogelijk ook effect hebben voor gemeenschappelijke regelingen (GR) die zich niet bezighouden met ‘activiteiten van algemeen belang’. Het gaat dan bijvoorbeeld om gemeenschappelijke regelingen die belastingen voor de aangesloten gemeenten innen. De maatregel heeft mogelijk gevolgen voor álle gemeenten, omdat het plafond van het btw-compensatiefonds eerder wordt bereikt.

Drastische gevolgen

Per 2018 verviel de verruimde koepelvrijstelling al voor ambtelijk gefuseerde gemeenten. Zij moeten vanaf januari btw gaan betalen over de aan de aangesloten gemeenten geleverde diensten. Ditzelfde kan nu gaan gebeuren voor een groot aantal andere gemeenschappelijke regelingen. In een Kamerbrief van eind maart heeft staatssecretaris Snel geschreven dat de koepelvrijstelling vanaf 1 januari 2019 gewijzigd zal worden. Reden is Europese jurisprudentie van het Hof van Justitie. ‘Er zijn nog veel onduidelijkheden over de reikwijdte en de impact van de nieuwe inperking, maar het kan drastische gevolgen voor gemeenten hebben’, stelt Erik Bakx, senior manager belastingadvies/btw bij BDO Accountants & Belastingadviseurs BV.

Zorg

Kern van de nieuwe aanpassing is dat de koepelvrijstelling niet meer gaat gelden voor alle van btw vrijgestelde of onbelaste diensten, maar alleen voor die samenwerkingsverbanden die zich bezighouden met activiteiten van algemeen belang. Volgens Bakx moet daarbij worden gedacht aan maatschappelijk werk en sociale zekerheid, onderwijs en medische verzorging. Gemeenten die(alleen) een gemeenschappelijke regeling in het leven hebben geroepen om de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet gezamenlijk ter hand te nemen, hoeven niet voor de nieuwe maatregel te vrezen.

Snel duidelijkheid

Anders is het bij samenwerkingsverbanden die geen activiteiten van algemeen belang uitvoeren. Wat daar precies onder valt, wordt uit de brief van staatssecretaris Snel niet duidelijk. ‘Wij vinden het belangrijk dat de staatssecretaris hierover snel duidelijkheid geeft aan gemeenten’, stelt Bakx. Hij sluit niet uit dat gemeenten die de belastinginning in een GR hebben ondergebracht, belasting moeten gaan betalen over de diensten die de GR aan hen levert. Het heffen van belastingen is een overheidstaak, maar geen activiteit van algemeen belang die is genoemd in de Europese btw-richtlijn. Dit risico geldt voor alle GR’s waarvan de activiteiten niet van algemeen belang zijn. Een ander voorbeeld hiervan zijn de Regionale Uitvoeringsdiensten (voorheen milieudiensten) en gemeentelijke kredietbanken voor sociale kredietverlening, aldus Bax.

Groot belang

Wat de belastinginning betreft, zijn er meer dan zestig gemeenten die de dit via een GR regelen zoals de belastingsamenwerking West-Brabant, waarbij elf gemeenten zijn aangesloten, en de Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen Limburg (dertig aangesloten gemeenten). ‘Het belang is dus groot’, benadrukt Bakx.

Korting gemeentefonds

Maar niet alleen gemeenten met een GR die geen ‘activiteiten van algemeen belang’ uitvoeren, kunnen de dupe worden van de nieuwe wijziging koepelvrijstelling. Het totaalbedrag aan btw-compensatie zal fiks toenemen. Niet alleen omdat de koepelvrijstelling voor ambtelijke fusiegemeenten al is vervallen, maar als de koepelvrijstelling nog meer wordt ingeperkt gaan meer gemeenten om btw-compensatie vragen. Daarvoor is het btw-compensatiefonds (BCF) in het leven geroepen. ‘Dit kan er toe leiden dat het in 2015 ingestelde plafond van het fonds bereikt wordt. Dat leidt tot korting van het gemeentefonds.’