Kloof ambtenaren en burgers groter

Ambtenaren hebben een positief beeld van zichzelf en denken dat burgers dat ook hebben. Dat is niet waar. Mensen vinden ambtenaren juist niet daadkrachtig en doortastend.

Taken
Ook over de manier waarop moet worden bezuinigd op ambtenaren bestaat verschil van mening tussen de twee groepen. Ambtenaren willen minder taken met evenveel mensen doen, terwijl burgers liever minder ambtenaren hetzelfde werk willen laten doen of met evenveel die dan wel minder verdienen. Dit blijkt uit onderzoek van de Volkskrant en onderzoeksbureau Motivaction.

Kloof
De onderzoekers, die een representatieve steekproef hielden onder duizend ambtenaren en andere burgers, zien de kloof tussen beide groepen groeien. Tweederde van de ambtenaren denken dat burgers hun werk respecteren, maar ze krijgen dit slechts van een derde, terwijl burgers wel steeds meer van hen eisen. Over de noodzaak van bezuinigingen zijn beide het eens, hoewel het aantal voorstanders van bezuinigingen op ambtenaren onder burgers (57%) beduidend hoger is dan onder ambtenaren zelf (33%). Die laatste groep maakt zich echter geen grote zorgen over het behoud van hun baan. Slechts een van de zes ligt daar wel eens wakker van. De onderzoekers wijten dit aan het feit dat achtereenvolgende kabinetten al ambtenarenbezuinigingen aankondigden, maar dit niet echt waarmaakten.

Traag
Twee miljard bezuinigen op de rijksoverheid vinden de meeste ambtenaren te veel. Als dit wel gebeurt, vindt de helft van de ambtenaren dat wel grondig moet worden nagedacht over de taken van de overheid. Het feit dat burgers in het onderzoek hierin een stuk minder terughoudend zijn wijten de onderzoekers aan het imago van de ambtenaar. De helft van de burgers vindt ambtenaren bijvoorbeeld ‘traag’, dus kan daar best wat op worden bezuinigd. Van de ambtenaren zelf vindt toch 28 procent dat ze traag zijn, al zeggen ze liever ‘zorgvuldig’. Ambtenaren vinden zichzelf ook nuttig voor de maatschappij (64%), terwijl maar 30 procent van de burgers dit vindt. Waar 38 procent van de ambtenaren zich een harde werker noemt, ziet slechts 11 procent van de burgers dit zo. Veiligheid zien de meeste ambtenaren als hun voornaamste taak (70%), terwijl de meeste burgers sociale zekerheid (57%) bovenaan zetten, weliswaar gevolgd door veiligheid (54%).

Mismatch
In een interview met de Volkskrant stelt Frits Spannenberg, oprichter van Motivaction, dat de ambtenaar en de burger twee totaal verschillende mensen zijn die elkaar steeds minder begrijpen. ‘Discrepantie, dat is de essentie’, zegt hij. Spannenberg onderzoekt de relatie tussen burgers en ambtenaren als sinds 1984 en hij vat de verhouding samen met “escalerende polarisatie”. Volgens hem komen burger en ambtenaar steeds meer tegenover elkaar te staan en is het een rampzalige mismatch. ‘Beide kanten zijn ontevreden, terwijl ze elkaar steeds harder nodig hebben, want de samenleving wordt steeds ingewikkelder.’

Escalatie
Ambtenaren zijn meer betrokken en verantwoordelijk, terwijl een groeiende groep burgers rechtopeisende mensen zijn, constateert Spannenberg. Kortom, wel de lusten, niet de lasten. Het persoonsgebonden budget noemt Spannenberg een prachtig, maar enorm naïef idee. ‘Wat ambtenaren zich niet kunnen voorstellen gebeurt: er wordt enorm misbruik gemaakt van die pgb, waardoor het onbetaalbaar wordt.’ Met een steeds mondiger burger worden ambtenaren gedwongen nog zorgvuldiger te worden, waardoor de burger nog ontevredener wordt. ‘Daardoor escaleert de polarisatie tussen die twee nog verder.’