Killen 3D ‘onbehoorlijk bestuur’

Het schrappen van twee van de drie decentralisaties is een kwestie van ‘onbehoorlijk bestuur’. Ruim vier op de tien gemeentesecretarissen vinden dat. Een ruime meerderheid van hen vindt het bovendien billijk bij het rijk een claim in te dienen om de – vergeefs – gemaakte kosten te verhalen. 

Dat blijkt uit een enquête onder gemeentesecretarissen over de decentralisaties Wet werken naar vermogen (Wwnv), begeleiding Algemene wet bijzondere ziektekosten (Awbz) en de jeugdzorg. De enquête is gehouden tussen 11 en 15 juni en heeft een respons van 29 procent opgeleverd. Gemeentesecretarissen van zowel grote, middelgrote als kleine gemeenten hebben gereageerd. 

De enquête is in samenwerking met de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) en Binnenlands Bestuur uitgevoerd. Zo’n driekwart van de gemeenten is al een jaar of langer bezig met de voorbereidingen voor de Wet werken naar vermogen (Wwnv). Met de voorbereidingen voor de overheveling van de begeleiding Awbz is meer dan de helft van de gemeenten een jaar of langer actief. Met de komst van alle jeugdzorgtaken zijn bijna zes op de tien gemeenten een jaar of langer aan de slag.

NOT AMUSED

Gemeenten waren (en zijn) dus al volop bezig met de voorbereidingen op de transities, toen het kabinet eind mei in de voorjaarsnota stelde de stekker te trekken uit de Wwnv en de begeleiding Awbz. Het parlement heeft daarna beide decentralisaties controversieel verklaard.

De gemeentesecretarissen zijn in groten getale ‘not amused’ over dat kabinetsbesluit. Ruim 42 procent van de gemeentesecretarissen noemt het schrappen van de decentralisaties een kwestie van onbehoorlijk bestuur. . Bijna een op de drie hoogste gemeenteambtenaren deelt die mening niet; een kwart heeft daarover geen mening. De secretarissen van de grote en middelgrote gemeenten zijn gemiddeld genomen vergevingsgezinder dan hun collega’s elders.

Maar hoe vergevingsgezind ze zeggen te zijn, vaker dan kleinere gemeenten vinden de grote gemeenten het terecht om de gemaakte kosten op het rijk te verhalen. Gemiddeld vindt ruim 67 procent van de gemeentesecretarissen dit terecht, maar van de 100.000-plus gemeenten vindt 83 procent van de gemeentesecretarissen dat, en bij grote gemeenten (50.000-100.000 inwoners) ligt dat met 86 procent nog hoger. Bijna een op de vijf gemeentesecretarissen vindt het echter onzin om voor compensatie bij het rijk aan te kloppen.

Blaren

Chris Kuikman, gemeentesecretaris van Kerkrade, vindt dat het kabinet steken heeft laten vallen en op de – financiële – blaren moet zitten. ‘We zijn gek gemaakt. Keihard is gewerkt aan de voorbereidingen op de nieuwe wetgeving, maar ook op de interne gevolgen die daaruit voortvloeien. Je bereidt de mensen voor op een andere werkwijze, op een andere cultuur en je vraagt ze om ‘ontschot’ te denken. En opeens gaat het niet meer door. Dat is op zijn minst niet erg netjes. En het is ook wel heel makkelijk om te denken dat dit allemaal kosteloos kan gebeuren.’Zijn collega Jan Nobel uit Aalten sluit zich daar volmondig bij aan.

Jos van der Knaap, gemeentesecretaris van Wijchen en lid van het dagelijks bestuur van de VGS vindt het ‘onterecht’ en ‘goedkoop’ dat gemeenten geld willen zien van het rijk. ‘Het past in onze claimcultuur, maar ik vind niet dat we als overheden zo met elkaar moeten omgaan. Dit hoort bij ons democratisch bestel.’

Ook vindt Van der Knaap dat er geen sprake is van onbehoorlijk bestuur door het rijk. ‘Iedereen gaat er vanuit dat de decentralisaties doorgaan, maar onder andere voorwaarden. Als de peilingen niet bedriegen, gaat links winnen. De bezuinigingen die met de Wwnv en de begeleiding Awbz zouden worden doorgevoerd, zullen worden verzacht’, verwacht Van der Knaap. ‘Dat is precies wat we wilden. Ik snap de vele reacties niet en vind dat er geen sprake van onbehoorlijk bestuur.’

De resultaten van de enquête onder gemeentesecretarissen komen in grote lijnen overeen met de enquête die BMC onlangs onder beleidsambtenaren heeft gehouden. Daaruit bleek dat 98 procent van de respondenten de transitie gaat doorzetten; 30 procent daarvan in een lager tempo. De ondervraagde beleidsambtenaren denken dat een nieuw kabinet de inhoud en uitgangspunten van de decentralisaties niet wezenlijk zal veranderen. De meeste verandering wordt verwacht bij de Wwnv.