Kamervragen over lokale noodverordeningen

Klopt het dat de nieuwe aanvullende maatregelen ter bestrijding van het coronavirus van 15 maart j.l. gebaseerd waren op artikel 7, lid 1, Wet publieke gezondheid en de Wet op de veiligheidsregio’s? vragen D66-Kamerleden Monica den Boer en Joost Sneller aan het kabinet. Waarom stond die wettelijke grondslag voor lokale noodverordeningen dan niet in de Kamerbrief over de maatregelen genoemd? 

Handhaving coronamaatregelen
Een week geleden al werd uit gesprekken met burgemeesters duidelijk dat zij voor de handhaving van landelijke coronamaatregelen een beroep doen op die Wet publieke gezondheid en de Wet op de Veiligheidsregio’s. Waarnemend burgemeester Bas Eenhoorn van de gemeente Vlaardingen kreeg bij het uitvaardigen van de regionale noodverordening te horen dat hij geen verantwoording aan de gemeenteraad hoefde af te leggen. De noodverordening werd immers van bovenaf opgelegd door Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond.

Voorzitter Veiligheidsregio beantwoordt vragen
Op Twitter volgde kritiek op deze interpretatie. Er zou wel degelijk verantwoording aan de raad nodig zijn, maar dan achteraf. Daarop reageerde de gemeente Vlaardingen met de opmerking dat de Wet op de Veiligheidsregio’s in artikel 40 bepaalt dat de voorzitter van de Veiligheidsregio na afloop van deze crisis schriftelijk verslag moet doen aan de gemeenteraden over het verloop van de gebeurtenissen en de besluiten die hij heeft genomen. De raad kan vervolgens vragen stellen die door de voorzitter worden beantwoord. ‘Als de raad dat verzoekt kan er ook een mondelinge toelichting worden gegeven. De raad kan vervolgens, via de commissaris van de Koning, haar standpunt over het optreden van de voorzitter kenbaar maken aan de minister.’

Kenbaarheid noodverordening
De D66-Kamerleden willen van het kabinet weten of de volgende keer dat beperkende maatregelen vanwege het coronavirus worden aangekondigd de juridische basis wel wordt toegelicht. Ook vragen ze op welke wijze de besluitvorming over de noodverordeningen heeft plaatsgevonden en hoe de democratische controle van deze besluitvorming wordt vormgegeven. ‘Gelet op het feit dat volgens het legaliteitsbeginsel het bevoegd gezag alleen kan handelen op basis van een vooraf vastgestelde bepaling en dat dit juist in crisissituaties belangrijk is, vindt u dat een noodverordening pas kan worden gehandhaafd wanneer deze vastgesteld, gepubliceerd en dus kenbaar is?’ De Kamerleden hebben signalen dat niet alle noodverordeningen waren gepubliceerd, toen zij al werden gehandhaafd. Tot slot willen zij weten bij welke maatregelen opschorting van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vereist en te rechtvaardigen is. In Letland schijnt tijdelijke opschorting van deze fundamentele vrijheden al gebeurd te zijn.

Maximaal vier jaar cel
In een ingezonden brief in de Leeuwarder Courant schrijft advocaat Tjalling van der Goot dat mensen die zich niet houden aan gemaakte afspraken rond het coronavirus strafrechtelijk vervolgd kunnen worden. ‘Mochten mensen zich zodanig gedragen dat de volksgezondheid wordt geschaad, dan kunnen sancties worden opgelegd.’ Als iemand met het coronavirus zich onttrekt van gedwongen isolatie kan hij maximaal vier jaar de cel in of een boete krijgen van 87.000 euro, omdat dit een gevaar vormt voor anderen. ‘Een forse strafbedreiging dus waarmee de ernst van het strafbare feit wordt benadrukt’, aldus Van der Goot.

Dood door schuld
Als een besmet persoon ‘onvoorzichtig of nalatig’ omgaat met zijn infectie, kan die worden vervolgd voor dood door schuld, want andere mensen kunnen zo ook besmet raken. Voor dood door schuld staat een maximum gevangenisstraf van twee jaar, aldus de advocaat. Ook een arts worden vervolgd als die een coronabesmetting niet meldt bij zorginstanties. Daarop staat maximaal twee maanden cel of een geldboete van 4350 euro. Artsen hebben normaal gesproken geheimhoudingsplicht, maar in het geval van het coronavirus gaat die niet op. Tijdens noodverordeningen, die zijn ingesteld vanwege het virus, moeten mensen aanwijzingen van bijvoorbeeld politie en toezichthouders opvolgen benadrukt Van der Goot. Doen ze dat niet, dan dreigt ook strafvervolging.