Kabinet weigert invoering aanbestedingswet

Een initiatiefwetsvoorstel dat gemeenten vrijwaart van verplichte commerciële aanbesteding voor huishoudelijke verzorging kwam door beide Kamers, maar het kabinet weigert de wet in te voeren.

SP-Kamerlid Renske Leijten loodste haar initiatiefwetsvoorstel door de Eerste en Tweede Kamer, maar het kabinet wil nu eerst een oordeel van de Europese Commissie.

Wanneer hoorde u dat het kabinet uw voorstel niet wil invoeren?
‘Ik ben direct gebeld door staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten. Ik was verbaasd. In de vier jaar dat het wetsvoorstel in behandeling was, was er genoeg ruimte om het eventueel voor te leggen aan de Europese Commissie. De staatssecretaris behandelt het voorstel als een standpunt, maar het is een aangenomen wet.’

Zoiets schijnt nog nooit eerder gebeurd te zijn? En het kabinet is ook nog demissionair, dus u kunt ze ook niet wegsturen.
‘Dat zullen we nog wel eens zien. Ik heb een debat aangevraagd voor volgende week.’

Wat betekent dit voor gemeenten?
‘Nog langer onzekerheid. Ik wil met deze wet helderheid scheppen voor gemeenten. Sommige gemeenten voeren voor huishoudelijke verzorging al geen openbare aanbesteding uit. Maar andere gemeenten zijn bang voor juridische procedures. Welke voorwaarden daarvoor nodig zijn hebben we besproken. De minister heeft tot het einde toe gezegd dat het strijdig kan zijn met Europese regels, maar de Eerste Kamer heeft de wet gewoon aangenomen. Er is ook nooit contact geweest over de formulering. Klink zei destijds: als de nadruk op commerciële aanbesteding ligt, kan ik de wet onderschrijven.’

Wat regelt uw initiatiefvoorstel?
Dat bij de uitvoering het college van B&W niet langer verplicht is tot het uitschrijven van een commerciële openbare aanbesteding. Het mag ook aan tafel gebeuren, via onderhandelingen of zelfs via een subsidierelatie. De regering erkent dit ook in het wetsvoorstel voor Wmo-begeleiding. Je moet duidelijk maken of het commercieel of verzorgend is. Wij zeiden: allebei moet kunnen. Je hoeft verzorging niet commercieel aan te besteden. Het mag wel.’

Commerciële aanbesteding zou ten koste gaan van arbeidsvoorwaarden en zorg. Is het aannemelijker dat gemeenten straks niet de goedkoopste maar de beste verzorger kiezen?
‘Er moeten in ieder geval eisen in staan voor arbeidsvoorwaarden, maar er zijn vele smaken. Het kabinet zei steeds: van Europa moet u aanbesteden. Maar de aanbestedingsrichtlijn is niet voor marktwerking, maar om te zorgen dat de interne markt goed functioneert. Er zijn vele andere manieren om een aanbieder te vinden, maar daar zijn gemeenten nooit over geïnformeerd.’

Als gemeenten niet verplicht hoeven aanbesteden, wordt het dan beter?
‘Ze kunnen straks zelf kiezen. Een hoogleraar aanbestedingsrecht zei het al tegen me. Nergens staat dat het niet mag. Er is advies gevraagd aan ambtenaren van de Europese Commissie en die zeiden dat in de huidige omschrijving een commerciële aanbesteding verplicht is. Als gemeenten daar niet aan voldoen, moeten ze zelf de boetes betalen. Maar als je iets goed omschrijft als maatschappelijke dienst, dan hoeft aanbesteding niet.’

Het kabinet legt nu een Nederlandse wet waar het zelf over gaat vrijwillig aan Brussel voor. Heeft het kabinet niet een punt? Is het niet strijdig met Europese regelgeving? En is het dan niet beter dat van tevoren te weten?
‘Als het in strijd zou zijn met de regelgeving, dan kan de Europese Commissie naar het Europese Hof. Maar ziet u ze dat doen voor huishoudelijke verzorging in Nederland? Dat lijkt me stug. We krijgen dan ook geen boete. En als dat wel zo zou zijn, dan hoeven gemeenten daar niet voor op te draaien. Maar het is duidelijk dat huishoudelijke verzorging geen commerciële dienst is, zoals schoonmaken.’

Gemeenten vinden het misschien wel prettig dat ze de goedkoopste kunnen uitkiezen.
‘Ja, maar straks is het dan de eigen politieke keuze en de verantwoordelijkheid van de wethouder en kan het college zich niet langer achter Europa verschuilen.’

Verschuilt het kabinet zich nu ook achter Europa?
‘Het kabinet moet zich achter de meerderheid scharen, want dit is het einde van de discussie. Je moet niet aanbesteden met inachtneming van de regels. Het kabinet hoeft gemeenten dan niet langer bang te maken. Het is raar dat ze voet bij stuk houden. Waarom ze dat doen? Dat zou u ze zelf moeten vragen.’