Jorritsma: ‘Meer zat er niet in’

Het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bereikte vorige week op hoofdlijnen een akkoord met het kabinet over de decentralisatie van een groot aantal taken op het gebied van werk, zorg en jeugd, waarmee zo’n 8,5 miljard euro is gemoeid. De handtekening van Jorritsma onder het onderhandelaarsakkoord is pas echt wat waard als de gemeenten in meerderheid met het akkoord instemmen.

Die goedkeuring hoopt Jorritsma op 8 juni tjdens het VNG-jaarcongres in de Achterhoek te krijgen. ‘Want ja, wij zijn een ledendemocratie’, zegt de VNG-voorzitter. Voor alle duidelijkheid voegt ze er ogenblikkelijk aan toe dat het plan niet meer kan worden gewijzigd. ‘Wij zijn al een keer teruggegaan naar de onderhandelingstafel. Dit is een totaalpakket. Je kunt er niet een steen of deel uittrekken, want dan vervalt het geheel.’

Een groot deel van de achterban bleek begin april niet bereid het tot dan toe bereikte onderhandelingsresultaat met betrekking tot de sociale werkvoorziening (SW) te slikken. Kort gezegd, vonden ze de toegezegde 400 miljoen euro compensatie te weinig. Daar moest 290 miljoen euro bij. Met die boodschap ging de VNG-delegatie terug naar de onderhandelingstafel. Uit het vorige week getekende akkoord blijkt dat er geen euro is bijgekomen.

Het enige verschil is dat er een onafhankelijke toetsingscommissie komt. Die zal 2 jaar na de start van de decentralisatieoperatie in de SW beoordelen wat de stand van zaken is, inclusief de financiële aspecten. Op basis daarvan overleggen Rijk en VNG of aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn. ‘Voor het einde van dit jaar moeten gemeenten hun herstructureringsplannen klaar hebben. De onafhankelijke evaluatiecommissie kijkt vervolgens of het financieel uit kan. Als het te weinig is, zitten we weer aan tafel’, zegt Jorritsma. ‘Die verantwoordelijkheid heeft het kabinet nu ook geaccepteerd. Voor het overige is het wat het kabinet betreft 400 miljoen euro. Take it or leave it.’

Los van de in haar ogen ‘ongelukkige bezuinigingen’, geeft de Wet werken naar vermogen (Wwnv) gemeenten volgens Jorritsma veel vrijheid. Wat betreft bijstand, jonggehandicapten en sociale werkplaatsen hoeft er door de fusie van die regelingen niet langer meer in drie kolommen te worden gewerkt.

Gemeentefonds

Afspraak is ook dat de ‘samen de trap op en trap af’-systematiek met ingang van 2012 in ere wordt hersteld. Vanaf dan werken rijksbezuinigingen en -intensiveringen weer evenredig door naar het gemeentefonds. Het instapniveau is 2011. ‘Meer was niet haalbaar’, zegt Jorritsma.

Dat de aanwas van het gemeentefonds in 2015 daadwerkelijk negatief zou kunnen uitpakken, als minister Donner de rijksambtenaren niet 1, maar 2 jaar op de nullijn zet, spreekt Jorritsma tegen. Volgens gemeentefondsdeskundigen daalt het accres dan met 1,5 procent. ‘Dat is echt niet zo. Ik heb me laten uitleggen dat bevriezing van de salarissen van rijksambtenaren geen gevolgen heeft voor het gemeentefonds’, aldus een stellige VNG-voorzitter. ‘Als Donner op de nullijn gaat zitten, kost dat gemeenten geen geld.’

Verder wijst Jorritsma erop dat bij de onderhandelingen is bereikt dat de eerder aangekondigde kabinetskorting van 100 miljoen euro (ingeboekt omdat de omgevingsdiensten voor vergunningverlening efficienywinst op zouden leveren), alsook de bezuiniging van 150 miljoen euro op het Afvalfonds. ‘Meer zat er niet in’, zegt Jorritsma. ‘Binnen het VNG-bestuur was het grootst mogelijke deel voor tekenen. Ik zeg niet, sjonge jonge, wat een goed resultaat - schraalhans blijft toch keukenmeester. Maar als ik er niet achter had gestaan, had ik niet getekend. Ik zal het verdedigen op de drie afzonderlijke ledenbijeenkomsten op 9, 10 en 11 mei.’

De grote steden hebben al aangekondigd tegen het onderhandelaarsakkoord te stemmen. De Tweede Kamerfracties van GroenLinks en SP roepen partijgenoten in provincies en gemeenten op zich te verzetten. Ook de PvdA-fractie heeft kritiek.

Jorritsma: ‘Mijn stelling is, dat als we het akkoord niet tekenen, we er niet zoveel uithalen als nu. Er is toch een aantal plusjes geboekt. En je moet maar afwachten of je, als je geen afspraken maakt over het totaalpakket, die toegezegde 400 miljoen euro blijft houden.

Waterschappen al klaar

De 25 aangesloten waterschappen stemden al in met het waterakkoord dat als deelakkoord met het Rijk is gesloten. Wat is afgesproken met het kabinet, spoort volgens Unie van Waterschappen-voorzitter Peter Glas met eerdere plannen van de UvW om de rijksbegroting met 100 miljoen euro te ontlasten en tot 2020 750 miljoen euro te besparen. Nieuw is de afspraak dat de waterschappen de rijksbegroting met een extra 100 miljoen gaan ontlasten door meer taken op zich te nemen. Voor het overige zijn de waterschappen tevreden gesteld met een voetnoot in het akkoord op het punt van de waterschapsverkiezingen. Daarin staat dat de waterschappen geen voorstander zijn van indirecte verkiezingen, zoals het regeerakkoord vermeldt. De UvW wil waterschapsverkiezingen samen laten vallen met gemeenteraadsverkiezingen.  
Hans Bekkers 

Drie provincies tegen

Het Interprovinciaal Overleg (IPO) geeft de twaalf provincies ruim de tijd om te reageren op het concept-bestuursakkoord tussen Rijk en provincies. Drie provincies lieten al weten tegen het door IPO-voorzitter Jan Franssen ondertekende akkoord te zijn. Friesland, Noord-Holland en Flevoland hebben problemen met de financiële paragraaf behorend bij de afspraken over natuur, landelijk gebied en jeugdzorg. Het verzet van met name Noord-Holland is pikant. De nieuwe Noord-Hollandse coalitie (VVD, PvdA, D66 en CDA) overweegt uit het IPO te stappen. ‘Wij zijn chronisch ontevreden over het functioneren van het IPO’, aldus VVD-fractievoorzitter Cees Loggen. ‘Dat betreft verschillende dossiers.’

Onduidelijk is wat er gebeurt als het drietal tegen blijft. Het IPO kent in dit geval geen spelregels, bijvoorbeeld dat er bij meerderheid of unaniem ingestemd moet worden. Ook is er geen termijn afgesproken waarbinnen de provincies moeten aangeven of zij groen licht geven.
Henk Bouwmans

Voor meer nieuws over het bestuursakkoord klik hier