Invoering belastingplicht gemeenten bureaucratisch feestje

Vanaf 2016 moeten gemeenten en andere overheden vennootschapsbelasting (vpb) gaan betalen over de winst die ze met hun ondernemingsactiviteiten maken. De invoering ervan leidt naar verwachting vooral tot veel administratieve rompslomp.

Einde aan verboden staatssteun

Al twintig jaar klaagt het bedrijfsleven erover oneerlijke concurrentie te ondervinden van bedrijfsmatige, commercieel getinte activiteiten van onder andere gemeenten. Private
ondernemingen moeten wel vennootschapsbelasting betalen, publieke ondernemingen niet. De invoering van belastingplicht voor overheidsondernemingen, zoals verwoord in het conceptwetsvoorstel van het kabinet, moet die mogelijke concurrentieverstoringen uit de weg ruimen. Het is de Europese Commissie die de kat de bel aanbond door de Nederlandse regering vorig jaar officieel te verzoeken de fiscale wetgeving aan te passen. Zoals het nu is geregeld, bezondigt Nederland zich aan verboden staatssteun.

Internetconsultatie afgesloten

De nieuwe wet, waarbij belanghebbende partijen als de gemeentelijke en provinciale koepelorganisaties tot vorige week via internetconsultatie kanttekeningen konden indienen bij het ministerie van Financiën, bepaalt dat concurrerende en/of op winst gerichte ondernemingsactiviteiten van overheden vanaf 1 januari 2016 voortaan belastingplichtig zijn. Dat wil zeggen, tenzij kan worden aangetoond dat ze onder één van de drie vrijstellingsgronden vallen.

Tijdrovende operatie

Omdat die vrijstellingen vrij algemeen zijn geformuleerd over wat straks wel en niet belastingplichtig is, zal daar volgens ingewijden naar verwachting nog heel veel (juridische) discussie over ontstaan. Als de wet volgens schema voor het eind van dit jaar door zowel Tweede als Eerste Kamer is aangenomen, hebben gemeenten en haar deelnemingen nog een jaar de tijd om een onderscheid aan te brengen tussen vrijgestelde en belaste activiteiten. Dat lijkt veel, maar het tegen het licht houden van alle activiteiten is een behoorlijk grote en tijdvretende operatie. Haast is geboden. Bij het opmaken van de gemeentebegroting 2016 dienen immers de budgettaire gevolgen van de vennootschapsbelasting, die mogelijk betaald moet worden, al inzichtelijk te worden gemaakt en meegenomen. Omdat met het opmaken van de (meerjaren)begroting 2016 begin volgend jaar al wordt begonnen, is er dus niet eens zo heel veel tijd. Fiscalisten raden om die reden aan, om de binnen een gemeente ontplooide activiteiten op een zo kort mogelijke termijn op een rij te zetten en te bekijken welke van die activiteiten mogelijk onder de vpb-regeling vallen.

Uitvoeringslasten gemeenten stijgen

Volgens Reinder Wiersma, fiscalist van Deloitte, is duidelijk dat de invoering bij gemeenten tot aanzienlijke uitvoeringslasten gaat leiden. Dat komt dan vooral door onduidelijkheid over de wettelijke bepalingen en over de reikwijdte van de begrippen. ‘Je zult de hele gemeente moeten gaan afpellen om te kijken waar eventueel de ondernemingen zitten. Dat kan bijna van alles zijn. Een eigen parkeerbedrijf, een zwembad, een begraafplaats, een theater. Maar ook activiteiten op het gebied van dienstverlening, zoals die van een grote gemeente die met haar ict-afdeling een kleine gemeente bijstaat of als verschillende gemeenten hun salarisadministratie op één centraal punt onderbrengen. Dat zou eventueel aan te merken zijn als belaste activiteit’, zegt hij. De regering lijkt een gemeentelijke huisvuilophaaldienst die uitsluitend huisvuil binnen de eigen gemeentegrenzen ophaalt als een interne en dus vpb-vrijgestelde dienst te zien. ‘Maar het intergemeentelijk ophalen van huisafval is mogelijk weer een ander geval. Het uitvoeringsdeel zou bij wijze van spreken ook door een particulier bedrijf als Van Gansewinkel kunnen worden gedaan.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 10 van deze week