Integriteit nekt al twee wethouders

Recentelijk sneuvelde de Maasdrielse wethouder Ko Hooijmans (VVD) omdat hij wachtgeld ontving vanwege een eerder wethouderschap zonder melding te maken van een betaalde nevenfunctie. Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten kwalificeerde het handelen van de wethouder als niet-zorgvuldig.

Hooijmans is de tweede wethouder die om integriteitsredenen dit jaar het veld ruimde. Vlak voor de zomer moest wethouder Marcèl van Dalen (D66) in Blaricum vertrekken omdat hij had verzuimd een aangifte wegens smaad, uit begin 2010, in zijn woonplaats Ede waar Van Dalen raadslid was, te melden.

Uit onderzoek van Binnenlands Bestuur naar het vertrek van wethouders in de raadsperiode 2006-2010 blijkt dat integriteitskwesties 22 keer tot het aftreden van wethouders leidden. Daarmee scoort integriteit een derde plaats als reden van gedwongen vertrek. De belangrijkste oorzaak voor het vertrek van wethouders is een financieel debacle en/of budgettaire overschrijding, gevolgd door politieke conflicten over een omstreden besluit.

Net als nu heeft Maasdriel de twijfelachtige eer dat ook in de vorige raadsperiode kort na de verkiezingen een wethouder om integriteitsredenen moest vertrekken. Gijs van Eeuwijk (Samen Sterk Maasdriel) verdween in 2006 van het pluche omdat hij niet-openbare informatie (een lijst van kopers van een nieuw woningbouwproject in Kerkdriel) aan zijn partijgenoot-raadslid Arnold van Hooft had gegeven die belang bij deze informatie kon hebben.

Het ten onrechte verstrekken van informatie aan derden kostte later ook wethouders in Wageningen (vertrouwelijke informatie aan een externe partij) en Marum (lekken van vertrouwelijke stukken naar een belangengroep) de kop. Nogal wat wethouders werden tot aftreden gedwongen omdat zij zich schuldig maakten aan (financiële) bevoordeling in strijd met afspraken, of omdat zij een fout voorbeeld gaven.

Een kleine opsomming: Bladel (bouwactiviteiten doorzetten ondanks toezegging aan omwonenden dat niet te doen), Meijel (het weigeren om als wethouder een dwangsom aan de gemeente te betalen), Bedum (tot drie keer toe illegalen op het eigen bedrijf laten werken), Echt-Susteren (het begunstigen van bevriende verenigingen, de ‘Sinterklaasaffaire’), Zevenhuizen-Moerkapelle (opdracht voor kunstwerk gunnen aan de buurman), Doetinchem (het achterover drukken van een dossier over een geheim gehouden bonus van 35 duizend euro ontvangen als gemeentelijk commissaris voor de verkoop van een kabelbedrijf).

Enige reuring is vaak al voldoende om het vertrek van wethouders vanwege integriteitskwesties te bewerkstelligen. Uitgebreide onderzoeksrapportages zijn geen vereiste. Wethouders in Rijssen-Holten, Schinnen, Sluis, Berkelland, Hardenberg en Wijde Meren gingen onderuit omdat aan hun integriteit werd getwijfeld. In Veldhoven trad een wethouder af vanwege ophef over grondbezit in een toekomstig nieuwbouwgebied, een project dat hij als wethouder eerder in portefeuille had.

Soms is er wel uitgebreid onderzoek nodig, vaak door het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING). Nadat in onderzoek werd vastgesteld dat er sprake was van belangenverstrengeling en het schenden van integriteitregels gingen wethouders onderuit in Vlaardingen (eigen zoon en die van de secretaris krijgen een woning toegewezen), Dinkelland (over niet-integer optreden in de omstreden kwestie rond het aftreden van de burgemeester), Nuth (gedoe met declaraties en twijfels zaaien over de integriteit van de burgemeester), Veghel (ambtenaren worden gedwongen geen kritische noten af te geven) en Vaals (toezeggingen over een bouwvergunning na een etentje met de eigenaar van een seksclub).