‘Initiatief aan gemeenten bij aanpak krimp’

Gemeenten moeten het heft in handen nemen om de effecten van bevolkingskrimp in goede banen te leiden. Als regionale samenwerking niet lukt, kan een beroep worden gedaan op de provincie. Wachten op het Rijk heeft geen zin; dit zal slechts ‘flankerend en kaderstellend’ beleid ontwikkelen. Gemeenten moeten het daarom zelf doen, ‘op eigen kracht’.

Deze conclusies trekt Helma Born in haar scriptie Onze klok wijst nieuwe tijden aan. Born is directeur van adviesbureau Procap, en studeert eind deze maand af aan de masteropleiding Master City Developer. Dit is een opleiding gebiedsontwikkeling van de Erasmus Universiteit Rotterdam, de Technische Universiteit Delft en het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam.

Born besluit haar scriptie met een reeks adviezen aan lokale overheden. Zo ontkomen gemeenten er volgens haar niet aan om regionaal samen te werken. Lokaal protectionisme is in haar optiek uit den boze. Gemeenten moeten juist afspraken maken over het regionaal verdelen van functies en voorzieningen: ‘Het slechtste wat gemeenten kunnen doen, is elkaar vliegen afvangen bij woningbouw, bedrijfstereinen en voorzieningen.’

Samenwerking is volgens Born ook om andere redenen bittere noodzaak. ‘De afgeleide effecten van krimp vragen om capaciteit waarover je als gemeente niet of onvoldoende beschikt.’ Dan gaat het onder meer om geld en expertise.

Mandaat

Born vindt dat gemeenten er verstandig aan doen om de samenwerking te beginnen bij het maatschappelijk middenveld. Woningcorporaties, zorginstellingen en bijvoorbeeld onderwijsorganisaties werken vaak al op regionale schaal, en kunnen volgens haar ‘veel gemakkelijker schakelen’. Om resultaat te bereiken, moeten gemeenten ook bereid zijn om op regionaal niveau concrete besluiten te nemen. Een regionaal samenwerkingsverband zou daarom ‘voldoende mandaat’ moeten krijgen.

Born benadrukt dat lokale bestuurders en politici aan de lange termijn moeten denken en vooruit moeten kijken. In dit verband bepleit zij ‘onomkeerbare besluiten die bestuurstermijnen van vier jaar overstijgen’. De Procap-directeur waarschuwt dat gemeentebesturen zich ‘niet in slaap moeten laten sussen’ door de economische crisis. Veel gemeenten krijgen blijvend te maken met krimp, en zullen daarop moeten inspelen, schrijft ze.