In semipublieke sector minst veilige cultuur

Vergeleken met andere branches wordt de organisatiecultuur in semipublieke sector als minder veilig ervaren. Werknemers durven misstanden op de werkvloer niet snel te melden.

Dat geven ondernemingsraden aan in een onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders. Driehonderd ondernemingsraden namen deel aan het onderzoek, waarin werd onderzocht of werkgevers de wettelijke verplichting voor bescherming van klokkenluiders naleven die geldt sinds juli 2016. De wet regelt dat werkgevers met meer dan 50 werknemers een meldprocedure voor vermoedens van misstanden moeten hebben, die klokkenluiders bovendien beschermt tegen benadeling. Het begin blijkt er te zijn, maar er is volgens de onderzoekers nog een boel werk aan de winkel.

Onveilige meldcultuur

Vooral de publieke sector moet nog een inhaalslag maken bij het aanpassen van de verouderde regelingen. Volgens de OR heeft pas 45 procent van de publieke organisaties een actuele meldprocedure. ‘Een meldprocedure is niet voldoende. Werkgevers moeten hun medewerkers informeren over deze procedure en zorgen voor een veilig meldklimaat, waarin werknemers misstanden ook durven aan te kaarten. Werkgevers hebben hier nog onvoldoende aandacht voor. Een kwart van de ondernemingsraden geeft een onvoldoende aan de inspanningen van de eigen organisatie om integriteit te bevorderen’, aldus de onderzoekers.

Ook heeft lang niet elke organisatie een veilige meldcultuur, vindt de OR. Eén op de drie denkt dat werknemers een misstand durven te melden. Eén op de zeven zegt dat er een angstcultuur heerst in de eigen organisatie. In de semipublieke sector is de OR het minst positief over de organisatiecultuur. 

Angstcultuur

De private sector lijkt het duidelijk beter te doen met een meer open cultuur en hogere meldingsbereidheid. Ondernemingsraden uit de semipublieke sector zijn het meest kritisch op hun cultuur. Hoe groter een organisatie, des te minder openheid en des te vaker er sprake is van een angstcultuur. De OR in de semipublieke sector is het minst positief over de cultuur en over de openheid. Ook uiten werknemers in de semipublieke sector minder interne kritiek – 32 procent – dan in beide andere sectoren.

Dat er iets mis gaat op de werkvloer hoeft volgens het Huis voor de Klokkenluiders geen probleem te zijn. ‘Het is pas problematisch als daar geen openheid over is. Als werknemers misstanden niet kunnen aankaarten. Als werkgevers werknemers die een misstand melden uitsluiten of overplaatsen, intimideren, ontslaan of op een andere manier benadelen.’

Integriteitsfunctionaris

De helft van de organisaties beschikt volgens de OR over een integriteitsfunctionaris. Bij de overheid geeft 60 procent van de respondenten aan dat er een integriteitsfunctionaris is. In de semipublieke en private sector komt dat uit op ongeveer 45 procent.

De aanbeveling van het Huis voor Klokkenluiders is dat organisaties vaart moeten zetten achter het invoeren van een goede meldstructuur en zich moeten richten op het vergroten van de openheid en het verbeteren van de meldcultuur in de organisatie. De publieke sector zich met name moet richten op de kwaliteit van en het vertrouwen in de al aanwezige structuur, zodat er een veilige meldcultuur ontstaat.