In Duitsland mag Nederlandse jongere stemmen

Nederland wil nog niet aan het kiesrecht voor 16- en 17-jarigen, maar in Noordrijn- Westfalen mogen Nederlandse leeftijdsgenoten die daar wonen, wel stemmen bij de lokale verkiezingen dit weekend. ‘Was Hänschen nicht lernt, lernt Hans niemals.’

‘Stemmen met zestien is niets nieuws’

Op 13 september wordt er in Noordrijn- Westfalen gestemd voor de burgemeester, de gemeenteraad en voor gemeenten die dat hebben, de Bezirksrat, de deelraden. Verder wordt voor de Kreisvrije steden de Oberbürgermeister, en voor de Kreise, de regio´s de districtbestuurder en het regioparlement, de Kreisetag gekozen.

Voor de Landrat en de burgemeesters is eind september de tweede ronde als er gebieden zijn zonder duidelijke winnaar. In Nederland woedde vorig jaar een debat over stemmen vanaf 16. De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) zei toen in een advies dat jongeren vanaf 16 jaar slim genoeg zijn om te stemmen. De Staatscommissie Remkes vond vorig jaar dat er daarvoor te weinig bewijs is en ontbreken doorslaggevende argumenten voor of tegen. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken was ook al niet van plan er wat aan te veranderen.

36 jongeren
Voor de burgemeesters in Noordrijn- Westfalen is stemmen vanaf 16 jaar niets nieuws: voor de lokale verkiezingen mogen jongeren al meer dan een decennium stemmen. ´Het is absoluut zinvol´, zegt burgemeester Sonja Northing
van Kleef. In Kleef mogen 36 Nederlandse jongeren naar de stembus. Ze moeten wel heel wat kruisjes zetten. Er wordt namelijk gestemd voor de Landrat, voor de Kreistag, het regionaal parlement, de burgemeester, de gemeenteraad en de integratieraad, die verplicht is in Noordrijn-Westfalen bij gemeenten met meer dan 5.000 inwoners met een migratieachtergrond.

Serieus nemen
In Aken mogen 32 Nederlandse jongeren komend weekend naar de stembus. Volgens Oberbürgermeister Marcel Phillip van Aken heeft het stemmen vanaf 16 jaar een hoge maatschappelijke acceptatie. De scholen werken eraan mee met onderwijs in politiek en ze organiseren vaak ook eigen evenementen om de verkiezingen heen. Aken heeft een website ingericht voor de burgemeesterskandidaten, waar ook een flyer is te downloaden.

`Ik hoop dat veel jonge mensen aan de lokale verkiezingen deelnemen en daarmee de democratie versterken. Een democratische samenleving kan alleen functioneren als de leden actief hun participatierechten uitoefenen. Dat versterkt ook de legitimiteit van de gekozen vertegenwoordigers.´ Jongeren willen ook stemmen, zegt Phillip.

´Ze ontwikkelen op deze leeftijd gedachten over samenleving en politiek. Dat laat de beweging Fridays for Future wel zien. In onze partijen zien we ook dat de jongeren lid worden, nieuwe Schwung brengen en de partijen verrijken met hun ideeën.´ En het gaat nog verder, zegt Phillip. Naast politiek geïnteresseerde jongeren en meer activiteiten door partijen, gericht op jongeren, laten ook de kandidaatslijsten een duidelijke verjonging zien. De partijen worden zo gedwongen om de belangen van jongeren serieus te nemen en aan actieve toekomstvormgeving te doen.

Politieke meerderheid
Voor de verkiezingen van de Landtag, het Noordrijn-Westfaalse parlement, geldt wel de kiesgerechtigde leeftijd van 18 jaar, net zoals bij de Bondsdagverkiezingen. In de Bondsdag gaan meer en meer stemmen op om vanaf 16 jaar kiezen in het nationale parlement ook mogelijk te maken.

Dat heeft enige tijd nodig, weet ook de Akense burgemeester Marcel Phillip. ‘Argumenten voor en tegen moeten steeds opnieuw behandeld en uitonderhandeld worden, waarbij de beste argumenten de doorslag moeten geven.´ Dat speelt ook in Nederland. ‘Sommige politieke partijen denken dat een 16-jarige geen verstandige keuze kan maken,’ zegt Joost Sneller. Het D66-Tweede Kamerlid zegt dat zijn partijgenoot Ollongren namens de regering praat maar dat de partij wel voorstander is van het verlagen van de kiesrechtigde leeftijd naar 16 jaar. Volgens Sneller is er in Nederland geen politieke meerderheid voor. Hij vermoedt dat die er ook niet snel komt.