Identiteit van wijk bepalend voor veiligheid

Maatregelen voor veiligheid en leefbaarheid in grote steden als Rotterdam en Antwerpen zijn vooral succesvol als rekening wordt gehouden met de lokale identiteit van wijken en buurten. Een sta-in-de-weg vormen tal van overlegstructuren en convenanten. Die belemmeren de speelruimte voor actoren om oplossingsgericht te kunnen werken.

Dat stelt Tom de Leeuw in zijn proefschrift over veiligheid en lokaal veiligheidsbeleid in beide havensteden. Hij verdedigt zijn proefschrift vrijdag 16 maart aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Leefwereld ambtenaren
De Leeuw inventariseerde en analyseerde voor zijn proefschrift ‘Verscheidenheid in Veiligheid. Een vergelijkend onderzoek naar perspectieven op veiligheid en lokaal veiligheidsbeleid in Rotterdam en Antwerpen’ de leefwerelden van lokale bestuurders en ambtenaren, politiemedewerkers en burgers. Antwerpen en Rotterdam hebben vergelijkbare wijken met problemen rond criminaliteit, overlast en onveiligheidsgevoelens. De twee specifieke onderzoekslocaties – het Oude Westen en Antwerpen Noord – liggen dicht bij het stadscentrum en worden sinds de eeuwwisseling extra aangepakt.

Couleur locale
Hoewel er gelijkenissen tussen beide steden zijn en Rotterdam een voorbeeld is geweest van een effectieve ‘veiligheidsstad’, hangt de beleving en betekenisgeving aan veiligheid en veiligheidsbeleid ook samen met lokale omstandigheden, zoals politieke verhoudingen, budgetten en relaties tussen overheid en burgers. Minder grote veiligheidssuccessen in Antwerpen nemen verder niet weg dat het ideologische debat over veiligheid daar, volgens De Leeuw, beter wordt gevoerd dan in Rotterdam, waar steeds meer een zakelijke benadering van veiligheid wordt gebezigd.

Middenklasse bril
Werken aan wijkveiligheid is niet altijd het draaien aan bekende knoppen, maar vooral het begrijpen van lokale problematiek en het investeren in duurzame verbeteringen voor een zo breed mogelijke groep mensen, concludeert De Leeuw. In de hedendaagse beleidspraktijk draait het echter vaak om maatregelen die passen bij een middenklasse bril op ‘schone, voorspelbare en beheersbare wijken’. Maar niet iedereen problematiseert criminaliteit en overlast hetzelfde, zelfs niet binnen wijken met bovengemiddelde problematiek.

Speelruimte beperkt
Sinds de jaren negentig vormt integrale veiligheid een populair beleidsmantra, stelt hij verder, maar de uitvoerbaarheid daarvan blijkt in de praktijk van het lokale veiligheidsbeleid op veel barrières in de samenwerking tussen ongelijksoortige partijen te stuiten. Zo beperken allerlei overlegstructuren en convenanten geregeld ook de speelruimte voor actoren om nog oplossingsgericht te kunnen werken.