‘Hulp ambtenaar had vreugdevuren kunnen redden’

De gemeente Den Haag heeft haar faciliterende rol in het proces van de vergunningverlening voor de vreugdevuren in Duindorp en op Scheveningen niet gepakt. De nadruk lag op vergunningverlening en toezicht houden. De commissie-Dijsselbloem pleitte er in haar ‘vreugdevuurrapport’ juist voor om die verschillende verantwoordelijkheden uit elkaar te halen. ‘Niet af te stoten. Maar dat is wel gebeurd. Ze hebben de bouwers laten zwemmen’, aldus ChristenUnie/SGP-fractievoorzitter Pieter Grinwis.

Volgens u heeft de gemeente Den Haag de situatie rond de vreugdevuren op Scheveningen en in Duindorp niet goed aangepakt. Waarom niet?
‘Afgelopen donderdag hadden we een debat over de brief van waarnemend burgemeester Remkes, waarin hij schreef dat het er niet goed voorstond met de vergunningen. Hij verkondigde daarin geen standpunt, maar het leek hem wel uiterst twijfelachtig dat de evenementenvergunning verleend kon worden. Zelf vond ik de bezwaren op dat moment niet onoverkomelijk, behalve het stikstofbezwaar, maar dat ligt bij provincie.’

Wat viel u op tijdens dat debat?
‘Hoe de meeste collega’s en de burgemeester het rapport interpreteerden. Een van de problemen was de rolvermenging binnen de gemeente. Samen met de bouwers organiseerde de gemeente de vreugdevuren. Dat was ondoorzichtig, er was geen handhaving. De praktijk was dat de bouwers een vinger kregen, maar de hele hand namen. Dat is helemaal misgegaan op Scheveningen. Maar de aanbeveling van de commissie was: haal de verantwoordelijkheden van vergunningverlener, toezichthouder en facilitator uit elkaar. Niet afstoten, maar uit elkaar halen. 7 oktober gaf Dijsselbloem een toelichting aan de raad. Hij zei daarbij letterlijk dat het logisch is dat een gemeente 'in sommige opzichten een evenement faciliteert, maar je moet dat intern uit elkaar trekken, zowel ambtelijk als bestuurlijk, omdat anders veiligheid nog wel eens het onderspit delft'. De gemeente had en houdt dus de rol van vergunningverlener, toezichthouder én facilitator. Mijn kritiek is dat de gemeente zich vooral heeft teruggetrokken op die eerste twee rollen en die facilitator-rol nauwelijks meer heeft ingevuld. Ze laten het aan de bouwers zelf en daarmee basta.’

Hoe had de gemeente het dan moeten doen?
‘We wisten vanaf 1 januari eigenlijk al dat het volgende vreugdevuur met een vergunning zou moeten. Toen moesten we formeel nog wachten op het rapport. Dat kwam heel laat, pas in oktober, dus was er weinig tijd. Maar dan kun je het proces nog zo invullen dat je ambtelijke ondersteuning beschikbaar stelt aan de vrijwilligersorganisaties. Communiceer duidelijk: op die ambtenaren kunnen jullie een beroep doen, zodat de paperassen in orde zijn, maar daar kun je geen rechten aan ontlenen, want dat is aan een andere afdeling en aan de burgemeester. Dat is niet goed gegaan. Ze hebben wel extra tijd gegeven na onvolledige aanvragen. De bouwers kregen respijt, maar er is nooit iemand geweest om hen te helpen. De meeste bouwers zijn vrijwilligers en ze hebben vaak praktische beroepen. Ze zijn het niet gewend zo'n vergunningaanvraag voor een grootschalig evenement in te dienen. En mind you: ze moesten omschakelen van een gedoogevenement naar een evenement van de hoogste veiligheidscategorie met veel bezoekers.’

Met hulp was de vergunning wellicht wel uitgegeven?
‘Had je gefaciliteerd, dan was alleen de stikstofuitstoot nog een resterend probleem. Geen sinecure natuurlijk, maar die afweging en druk ligt bij de provincie, nu lag deze bij de bouwers en de gemeente. De aanbeveling en duiding van Dijsselbloem is in de raad niet juist geïnterpreteerd en er is niet juist met de bouwers omgegaan, we hebben ze laten zwemmen. Het rapport-Dijsselbloem is eenzijdig opgevat in de rol vergunningverlener, de faciliterende rol is vergeten. Bovendien is de hele gang van zaken typisch Nederlands: eerst gedogen, dan gaat het faliekant mis en draaien we 180 graden de andere kant op en worden we regelfetisjisten en proceduretijgers. Van roekeloos naar de utopie van risicoloos.’

Maar er is qua hulp dus niets gebeurd, zover u weet?
‘Vanuit vergunningen is wel steeds extra tijd gegeven, maar ze hebben het niet opgelost door met elkaar te gaan zitten. De facilitatorrol is minimaal ingevuld. Besef wel: dit evenement is werelderfgoed en diep verankerd in de harten van veel Duindorpers en Scheveningers. Het is ook een methode om de saamhorigheid te bevorderen en het vandalisme in de wijk te verminderen. Dat is nu rücksichtslos om zeep geholpen met weinig gevoel voor traditie. Ik vond het heel goed dat de burgemeester op 17 oktober duidelijk stelde: met mij valt niet te marchanderen. Hij wilde vuurstapels van maximaal 10x10x10. Ter vergelijking: vorig jaar was het 48x22x22. Je hebt dan een uit de kluiten gewassen kampvuur in plaats van een apocalyptisch schouwspel. Ik durf te betwijfelen dat toen de onderzoeksraad het rapport schreef, ze hadden verwacht dat het op 10x10x10 uitkwam. Effectys vond eerder namelijk een hogere stapel verantwoord. De verwachting bij de meesten was dus dat een vergunningaanvraag zou moeten lukken. De bouwers morden wat, maar gingen wel akkoord met 10 meter en slikten dat dus. Er was daarmee al heel wat gedaan aan risicoreductie,. En een vergunning is er niet om risico’s uit te sluiten, maar om risico’s te beheersen. Bovendien was anders dan vorige jaren een uitgebreid handhavingsplan opgesteld. Er waren 29 risico’s gedetecteerd en ook voorzien van een handelingsperspectief. Er zat kortom een discrepantie in de brief tussen ‘daar heb je niet aan voldaan’ en aan de andere kant ‘risicobeheersing’.’

Wie had in die faciliterende rol het voortouw moeten nemen? De ambtenaren? Een wethouder? Remkes?
‘De burgemeester is de vergunningverlener en toezichthouder. Hij had een mede-wethouder kunnen aanwijzen voor de facilitatorrol. Als je het ook ambtelijk had gescheiden, dan hadden die beide rollen goed ingevuld kunnen worden en waren ze conform de aanbevelingen van de onderzoeksraad uit elkaar getrokken. Er was weinig tijd, maar had best heel fatsoenlijk gekund.’

Wat verwacht u dat er rond Oudjaar gaat gebeuren in Duindorp en op Scheveningen?
‘Vreugdevuur Duindorp heeft de dag na het raadsdebat zelf op Facebook laten weten dat ze de stekker eruit trokken. Dat leidde meteen tot brandjes en relletjes, kat- en muis tussen relschoppers en de politie. De politie heeft daarna vrij laat opgeschaald. Pas maandag en dinsdag hebben ze de twee toegangswegen naar de wijk afgesloten. Er kwam namelijk reltoerisme op gang. Op dinsdagavond waren de checkpoints waterdicht. Men moest zich legitimeren en de reden zeggen om de wijk in te gaan. Daardoor was er nauwelijks gedoe meer. Van de arrestanten die avond kwamen vier van de vijf van elders. Rigoureus optreden is nu dus het credo. Een probleem is wel dat elders in de stad ook geen georganiseerde vuren zijn toegestaan, zoals die er in Laak en Leyenburg normaal wel zijn. In bijvoorbeeld Leyenburg waren ook brandjes en groepjes die met zwaar vuurwerk rondliepen. Ik verwacht een maand lang een kat- en muisspel. Dat is niet goed te praten. We hebben dus iedereen, vaders, moeders en jongeren nodig om de jaarwisseling relatief rustig te laten verlopen.’