‘Huidig gedoogbeleid voor gemeenten onhoudbaar’

Een gemeentelijk vergunningenstelsel voor teelt en verkoop van softdrugs moet criminele ondermijning van het lokale bestuur stoppen. ‘We gaan richting onhoudbaar’, aldus Bernt Schneiders, voorzitter van de bestuurlijke VNG-werkgroep modernisering Cannabisbeleid.

Ondermijnende gevolgen stoppen

In het vandaag verschenen rapport Het failliet van het gedogen, op weg naar een Cannabiswet kiest de werkgroep voor het “regelscenario” in plaats van voor het verbieden of legaliseren van softdrugs. ‘We moeten toe naar een gemeentelijk vergunningenstelsel om de ondermijnende gevolgen van het huidige beleid te stoppen’, aldus Schneiders. In de branche gaat veel geld om en naast financiering voor andere criminelen wordt dat ook gebruikt om te beleggen in de bovenwereld. ‘Dat is niet goed voor de samenleving.’

Beperkt aantal experimenten
De commissie stelt voor eerst een beperkt aantal experimenten te houden onder landelijke regie. Gemeenten zouden vergunningen moeten afgeven aan zorgvuldig gescreende ondernemers. Daarmee lopen ze vooruit op een landelijke Cannabiswet. Geen gedoogbeleid meer, maar een nieuw stelsel van teelt en verkoop met een landelijk beleidskader dat een integrale aanpak mogelijk maakt. ‘Dat komt de volksgezondheid ten goede en daarmee brengen we een slag toe aan criminelen.’

Rapport goed lezen

Gemeenten mogen nu helemaal niets, maakte een door de Kamer aangenomen CDA-motie Schneiders duidelijk. Pas bij een volgend kabinet ziet hij kansen voor een nieuwe Cannabiswet. ‘Een meerderheid is er nu niet. Die kan komen als tegenstanders van verandering het rapport goed lezen.’ Niet eerder was er een rapport over de effecten van het huidige gedoogbeleid op gemeenten. ‘Dit is geen normatief rapport, maar gaat puur over de effecten op het lokale bestuur. Dat gaat om overlast, volksgezondheidskwesties, criminaliteit en ondermijning van het lokale bestuur.’

Gemeentelijke gevolgen benadrukt
De leden van de VNG-commissie hebben een zeer uiteenlopende achtergrond, zowel qua gemeente als partijkleur. Schneiders: ‘In het begin zat iedereen er redelijk geharnast in. We kwamen op een gezamenlijk standpunt dat het zo niet verder kan door niet zozeer de ethische kant, maar de gevolgen op gemeentelijk vlak te benadrukken. Dat zou de Kamer in de discussie moeten betrekken. Tot nu toe is dat nauwelijks gebeurt.’

Gemeenten al veel gedaan
Schneiders weet niet of de landelijke politiek het probleem onderschat, maar het aannemen van de motie om gemeentelijke experimenten met wietteelt te verbieden lijkt daar wel op. ‘Het gaat in gemeenten nu nog redelijk, maar we gaan richting de grens. Als gemeenten hebben we veel gedaan. In mijn stad Haarlem hebben we bijvoorbeeld een keurmerk voor coffeeshops. Als gezamenlijke gemeentebesturen gaan we goed met de materie om.’

Slachtoffer gedoogbeleid
Vraag is of straks wel coffeeshophouders te vinden zijn die “schoon” zijn. Doen zij niet allemaal illegaal zaken aan de achterdeur? ‘Ja, in die zin zijn de “goede coffeeshophouders” ook slachtoffer van het gedoogbeleid’, aldus Schneiders. ‘Op die praktijk zal niet gewogen worden. Maar die situatie blijft nu wel zo en daarmee moeten we dus stoppen.’

Geen optimisme

Gezien de huidige peilingen is Schneiders niet heel optimistisch over de kans dat in de volgende kabinetsperiode een nieuwe Cannabiswet vorm krijgt. ‘Dan wordt het inderdaad niks. We gaan misschien wel naar een totaalverbod. Dat werkt sowieso niet.’ Schneiders sluit echt uit dat de landelijke politiek het in deze kabinetsperiode kan regelen. ‘Ik gebruik niet vaak grote woorden, maar het huidige beleid is failliet en de situatie in gemeenten gaat richting onhoudbaar.’