Het stembureau: De tel kwijt
De recordomvang van het stembiljet voor de Tweede Kamerverkiezing maakt het tellen van de stemmen een avondvullend programma. Tellen blijft mensenwerk, waarbij een telfout altijd op de loer ligt, ziet verslaggever Michiel Maas als stembureaulid.
De recordomvang van het stembiljet voor de Tweede Kamerverkiezing maakt het tellen van de stemmen een avondvullend programma. Tellen blijft mensenwerk, waarbij een telfout altijd op de loer ligt, ziet verslaggever Michiel Maas als stembureaulid.
Mijn buurvrouw aan de teltafel schiet in de lach als ze een stembiljet openvouwt. Over een groot deel van het papier is een grote penis getekend. Alle tellers komen even kijken naar het kunstwerk, maar uiteindelijk moet de voorzitter van het stembureau beslissen wat ermee moet gebeuren. De kunstenaar heeft ook het vakje bovenaan lijst 13, Forum voor Democratie, duidelijk ingekleurd. Het is zonneklaar welke keuze de stemmer hier heeft gemaakt, dus de stem telt. Maar andere biljetten komen wel op de stapel “ongeldig”. Als er meerdere vakjes zijn aangekruist bijvoorbeeld, of alle namen op één lijst. Iemand heeft zelfs de moeite genomen om alle vakjes op het biljet in te kleuren. Dat moet een lange sessie in het stemhokje geweest zijn; er staat dit jaar een recordaantal namen op het stembiljet.
De grote hoeveelheid partijen op het stembiljet maakt het tellen een tijdrovende onderneming. De ochtendploeg van stembureauleden, waar ik bij hoor, bemenst het stembureau ook nog in de laatste twee uur. Rond half negen is de middagploeg weer terug en wachten we tot de laatste kiezers hun stem hebben uitgebracht. Dan sluiten we om negen uur het stembureau en beginnen meteen met tellen. We maken een verdeling in even en oneven lijstnummers. Daarna sorteren twee ploegen van vier de biljetten over de verschillende lijsten. De beide voorzitters controleren het proces, leggen de blanco en ongeldige stemmen op een aparte stapel en helpen bij vragen. Daarna tellen we de stemmen per partij, zodat een eerste uitslag kan worden doorgegeven aan de gemeente. De tafels komen vol te liggen met grote en kleine stapeltjes papieren.
Voor ons begint dan de lastigste klus: het turven van de namen op de lijst. We werken per lijst in tweetallen: een roept het nummer op de lijst, de ander turft op een speciaal telformulier. Aan het eind moeten de getallen overeenkomen met de eerste telling. Dat wijkt wel eens af door een telfout. Het betekent dat we het totaal aantal stemmen opnieuw moeten tellen en – eventueel – de kandidaten opnieuw moeten turven. Door het stembureau klinkt vooral het voorlezen van de stemmen: ‘nummer 1, nummer 1, nummer 1, nummer 9, nummer 1’.
Ons stembureau staat in een wijk waar veel mensen hebben gestemd op lijst twaalf, DENK. Maar ook D66 doet het goed, net als de VVD. Het tellen van die grotere stapels biljetten is lastig, omdat het stugge papier niet altijd meewerkt bij het omslaan, en het best lastig is om de tel niet kwijt te raken. Sommige telkoppels blijven steeds verschillende aantallen tellen, dus soms moet er worden nageteld door anderen.
Maar als de telling van alle stemmen voor partijen en kandidaten uiteindelijk klopt, blijven de voorzitters zorgelijk kijken. Het aantal stembiljetten moet gelijk zijn met het aantal stem- en kiezerspassen, maar het klopt niet. We komen drie stempassen tekort. Opnieuw tellen dus, te beginnen bij de stempassen. We doen het een aantal keer, maar er blijft een verschil. We vragen ons af hoe dat kan. We hebben op het stembureau toch voor ieder uitgegeven stembiljet een pas ingenomen? Er waren wel oudere kiezers met een stempluspas, die ook per post mogen stemmen, die ook het eerder opgestuurde stembiljet hadden meegenomen naar het stembureau. Wij vroegen dan of ze dat biljet weer wilden meenemen en op een nieuw biljet wilden stemmen. Maar misschien hebben een aantal dat extra stembiljet toch, ongezien door ons, in de stembus gedaan? We komen er niet uit. Even voor twaalf staat de nachtwaker van het wijkgebouw in de deuropening. Of we nog lang bezig zijn?
‘Het duurt nog even,’ zegt de voorzitter. We tellen de stemmen opnieuw, maar de vermoeidheid van een hele dag op het stembureau speelt ons parten. Het verschil blijft. Uiteindelijk hakt de voorzitter de knoop door: de verschillen worden opgenomen in het proces-verbaal, en de stembiljetten en passen stoppen we in enveloppen die de voorzitter naar het hoofdstembureau van de gemeente zal brengen. Die moet uiteindelijk beslissen of er een hertelling nodig is.
Als alles is opgeruimd stap ik vermoeid en lichtelijk teleurgesteld de koude nacht in. Jammer dat het niet gelukt is om de getallen kloppend te krijgen. De meer ervaren stembureauleden maken zich minder druk. Het komt vaker voor dat de telling afwijkingen vertoont, dus dit is niet zo bijzonder. Op onze telefoons kijken we naar de voorlopige verkiezingsuitslagen, maar niemand voelt de behoefte om nog na te praten na een lange avond. ‘Tot de volgende keer,’ groeten we, als we allemaal een andere richting uitlopen in de stille straat.
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Dit moeten we niet willen.
Dus:
Of stel een kiesdrempel in om het formulier kleiner te maken.
Of maak nu eindelijk eens werk van veilig digitaal stemmen, wat nog beter is.
Indertijd met de NEDAP stemmachines hadden we de uitslag in een half uur op een telstrook, dus het kan echt.
Met controleerbare Open Source software en het bevestigen van je stem met een (geprinte) QR code o.i.d.
We kunnrn toch niet zo blijven doormodderen.
Men kiest eerst de partij van hun keuze en daarna het nummer van de gewenste kandidaat.
Of in het stemhokje op alfabetische volgorde A-4 tjes hangen voor elke partij met goed zichtbare logo's en nummers. Mensen kunnen het A-4 tje pakken waarop ze willen stemmen.
De SGP is een aloude bestaande partij, die geen invloeden heeft van buitenlandse inmenging, geen sterk negatief polariserend activisme in zich draagt (markt is te veel te krap daarvoor) hetzelfde blijft in omvang en ik denk op een gegeven moment, toch zal gaan wegebben. Een laatste stukje staart nog van een evolutie in West Europa. Ik denk dat het historisch en moreel gezien niet ethisch is, om de oudste splinterpartij bestaansrecht te ontzeggen. Het zijn heel goede parlementariërs tot dusverre ook gebleken. Met Corona maatregelen deed Cees v.d. Staaij dat ook vroegtijdig m.b.t. juridische dekking.
Indien op rechts een neo conservatieve partij groeit en bloeit, die niet uitgesloten wordt (PVV en FvD nu samen 25 zetels) door overige partijen, die er bij een coalitie toe doen, zullen huidige politieke versnipperingen, stukken minder gaan worden aan rechterkant, verwacht ik.
Zoveel nieuwe aangemelde partijen hebben geen zetel behaald. Ik verwacht dat kiezers in het algemeen gaan zien, dat (vele) splinterpartijen niet drukken op de besluitvorming over de grote kwesties, waarvoor hun achterban op hen heeft gestemd.
Veel splinterpartijen zijn een gevolg van de oorzaak, dat de langer bestaande partijen, ondanks de aantal partijen, kennelijk niet voldoen. Omdat die partijen teveel verwachtingen kweken en het politieke systeem niet adequaat functioneert. Indien nieuwe partijen in de Tweede Kamer vanaf deze verkiezingen, na een bepaald aantal stembusrondes, op hetzelfde lage niveau blijven staan, dat die partijen in dat geval een hogere drempel krijgen, zodat je doorstroming krijgt, i.p.v. een stuwmeer aan kleine(re) partijtjes, met mogelijk mensen, die blijven hangen zolang mogelijk, om het inkomen en verdere benefits. Nieuwe aanwas, die WEL gaan bloeien, kunnen dan de oude partijen en de recentere, die laag bleven in zetelaantal, uit de markt duwen en heb je vernieuwing, i.p.v. nodige vernieuwing, via hoge blokkades uit concurrentie oogpunt te weren. Democratisch gezien niet ethisch te noemen zou ik menen.
Afhankelijk van het totaal aantal stemmen, mag een aantal van 3 aan verschil toch niet problematisch zijn? Al helemaal niet, als geen van de deelnemende partijen daar schade aan heeft, met het oog op hun eigen eindresultaat. Je kunt dus ook een redelijke marge aan verschil, bij bepaald aantal stemmen accepteren, als geen van de partijen daar schade aan heeft. Landelijk gezien zullen die marges elkaar onderling wel in evenwicht houden, vermoed ik.