Grapperhaus: 'Nederland is echt geen narcostaat'

Een zorgvuldig voorbereid wetsvoorstel om gegevensuitwisseling tussen overheden te verbeteren, meer ondersteuning voor gemeenten op dit punt en uitbreiding van de samenwerking met de private (financiële) sector in de strijd tegen ondermijning. Dat beloofde minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid vanmiddag allemaal op de conferentie ‘Spotlight op ondermijning’ in Breda.

(H)erkenning ondermijning
Minister Ferdinand Grapperhaus heeft het niet alleen druk met de besognes op zijn eigen ministerie van Justitie en Veiligheid, maar moet ook de samenwerkende krachten tegen de ondermijning van Nederland een hart onder de riem steken. In de voormalige Koepelgevangenis van Breda deed hij daartoe een poging. Grootste winst is volgens de minister de (h)erkenning van ondermijning als probleem door politiek en media. De succesvolle miljardenindustrie die de drugshandel is kent allerlei losse onderdelen, zoals liquidaties, witwaspraktijken en dumpingen, maar ook medewerkers in de bovenwereld, zoals autohandelaren, notarissen en de zogenoemde ‘yogasnuivers’. ‘Belangrijk is dat iedereen ziet dat die verbanden er zijn en de lijntjes die er tussen zitten. Daarin heeft het aanjaagteam ondermijning een belangrijke rol gespeeld.’

‘Geen parallel met drooglegging’
Door de ‘spotlight’ op ondermijning te zetten ziet de samenleving dat de huidige drugsindustrie meer is dan die goeie ouwe hippietijd, houdt Grapperhaus zijn gehoor voor. De minister begrijpt dat xtc op lijst 1 van de Opiumwet staat, gezien de mogelijke bijeffecten en geeft ook toe dat het legale middel alcohol voor problemen zorgt. ‘Maar onlangs maakt een hoogleraar in een respectabele krant een vergelijking tussen het verbod op drugs en de drooglegging in de Verenigde Staten in de jaren dertig, maar die parallel is er niet. Die andere drugs waren immers nooit legaal.’ Volgens Grapperhaus wordt er veel ‘weggekeken’, vooral in succesvolle kringen en onder hoogopgeleiden. Onder het mom van ruimdenkendheid wil men meer liberalisering, terwijl drugs verwoestende gevolgen hebben voor de samenleving.’

‘Drugstolerantie niet accepteren’
In dit kader wijst de CDA-minister erop dat drugslabs vaak alleen in wijken met de lagere inkomens te vinden zijn. ‘Zij hebben niet de macht om criminelen tegen te werken.’ Ook drugsdumpingen zijn daar waar de gewone burger er het meeste last van heeft. ‘En de minder draagkrachtige boer moet zijn schuur afstaan.’ Als hem geluiden ter ore komen die hem vragen om legalisering te onderzoeken, repliceert Grapperhaus dat ‘de hele wereld daar niet van wil weten’. ‘Die geluiden zaaien twijfel bij een boer: moet hij wel of niet zijn schuur verhuren? En bij politieagenten: waarom een gevaarlijke  inval doen als de houding van de samenleving is dat drugs gewoon gebruikt mogen worden? ‘Daarom zeg ik telkens in het openbaar: die tolerantie kunnen we niet accepteren.’

Taaie strijd
Om die normstelling te keren moet nog ‘een taaie strijd’ worden gevoerd, waarbij alle (de)centrale overheidsinstanties nodig zijn. Grapperhaus op alle ingediende regioplannen tegen ondermijning, waarvoor hij 100 miljoen heeft uitgetrokken, en technologische ontwikkelingen, zoals kunstmatige intelligentie en data-analyse, om de netwerken en zwaartepunten van productie en transport in kaart te brengen. Gegevensdeling versus privacy is een moeilijk punt. Het samenwerkingsverband Infobox wil bijvoorbeeld een gezamenlijke lijst van beroepsfraudeurs. ‘Grootschalige samenwerking is er, maar gegevensuitwisseling nog niet. Een wetsvoorstel daarvoor is nog steeds in de maak. Ik ben daar negen maanden met de Autoriteit Persoonsgegevens over in gesprek geweest. Als we het doen, dan moet het wel werken.’

Meer ondersteuning gemeenten
Maar we moeten niet op dat wetsvoorstel wachten, want er kan meer dan we denken. De minister wijst op het recente advies van de Raad van State. ‘Er is ruimte die beter kan worden benut. Ik wil dat op een rij zetten en meer ondersteuning bieden aan gemeenten. Ik zal de Tweede Kamer daar binnenkort over informeren.’ De volgende stap is uitbreiding van de samenwerking met de private sector. In de financiële sector is dat niet gemakkelijk, want daar is nog meer ‘privacy-problematiek’. ‘We kunnen drugscriminelen misschien niet in het hart raken, maar zeker wel in de portemonnee. Ik ga binnenkort met minister Hoekstra van Financiën, de banken, het OM en de politie om tafel om het anti-witwasbeleid aan te scherpen.’

Geen narcostaat
Kortom: het is de minister ernst. Hij noemt het karakter van de Nederlandse drugswereld steeds gewelddadiger met vergismoorden en een raketaanval op tijdschrift Panorama. Maar we zijn echt geen narcostaat, aldus Grapperhaus. ‘In Mexico zijn 13.000 kandidaten voor de gemeenteraad doodgeschoten. Nederland is geen narcostaat.'