Gepolder waterschappen maakt kiezen moeilijk

Voor het eerst in de geschiedenis worden de verkiezingen voor de waterschappen gelijktijdig met die van Provinciale Staten gehouden. Er valt zeker wat te kiezen, maar het uitventen van verschillen zit niet in het dna van de deelnemende politieke partijen.

Onzichtbaarheid

Verkiezingen voor de waterschappen brengen nog minder dan die voor de provincie massa’s kiezers op de been. Bij de laatste waterschapsverkiezingen (in 2008) werd een opkomst van 23,9 procent genoteerd, bij de laatste verkiezingen voor Provinciale Staten in 2011 toog 46,3 procent van de kiezers naar de stembus. Het is de vraag of de opkomst dit jaar groter zal zijn. Want naast het feit dat de verkiezingen voor de Provinciale Staten dit keer meer dan ooit worden overschaduwd door het belang ervan voor een nieuwe Eerste Kamer, speelt volgens Arian Kuil, woordvoerder van Waterschap Rijn en IJssel, de onzichtbaarheid van de politieke dimensie bij waterschapsbesturen parten.

Hoge compromisbereidheid

Het is aan de deelnemende politieke partijen om aan de kiezers duidelijk te maken waar ze voor staan en vooral wat het verschil is met de andere partijen, vindt Kuil. Maar daar wringt de schoen. ‘Het waterschap is het oudste bestuursorgaan van Nederland en puur vanuit zijn functie ontstaan. Als je de handen niet ineen slaat, kun je het water niet buitenhouden. In Nederland is er een gedeeld belang om droge voeten te houden. De manier waarop waterschapsbesturen nu werken, laat dat zien. Er is een hoge compromisbereidheid. Het polderen komt hier letterlijk vandaan.’ Het zit volgens Kuil niet in het dna van partijen om die verschillen uit te venten. Partijen hebben, bijna historisch bepaald, niet de neiging om zich scherp uit te laten.

Waterschapsbelasting

Maar die verschillen zijn er wel degelijk en Kuil vindt het belangrijk dat die ook aan de kiezers duidelijk worden gemaakt. Hoewel niet alle leden van het algemeen bestuur van een waterschap rechtstreeks worden gekozen – een percentage wordt benoemd (geborgde zetels) − gaat het nog altijd om het gros ervan. Met een direct gekozen meerderheid in het algemeen bestuur maakt het daarmee nogal wat uit of partijen in de meerderheid zijn die vooral voor de belangen van agrariërs opkomen, of juist partijen die meer oog hebben voor de cultuur- en natuurwaarden van een gebied. Daarnaast verschillen partijen van mening over de (hoogte van de) waterschapsbelasting en zijn er  bijvoorbeeld regionale belangengroeperingen die voor specifieke ontwikkelingen in een gebied opkomen. Er valt dus degelijk wat te kiezen, wil Kuil maar zeggen.

Profilering

De (communicatie)adviseurs van de waterschappen doen hun best om de partijen te overtuigen van het belang van profilering, maar verder kunnen ze niet gaan, benadrukt Kuil. Wel pakken ze hun rol bij de bevordering van de opkomst. De waterschappen werken daarbij onderling nauw samen. Het resultaat: een gezamenlijk beeldconcept, de gezamenlijke aanbesteding van een stemhulp, de inzet van social media, verkiezingskranten en een Facebookpagina. De stemhulp is inmiddels online. 22 van de 23 waterschappen online. Waterschap Vechtstromen heeft vorig jaar al verkiezingen gehouden vanwege de fusie tussen Velt en Vecht en Regge en Dinkel.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 (inlog)