'Gemeenten zijn geen uitvoeringsloket'

Kamerleden zien in de Troonrede duidelijk terug dat het kabinet demissionair is. Er is behoefte aan nieuw beleid en vooral meer structurele oplossingen voor onder meer de jeugdzorg. Ook afschaffing van de opschalingskorting en de verhuurdersheffing worden thema’s bij de begrotingsbehandeling. ‘Wij kunnen dat als Kamer afspreken en regelen.’

Kamerlid Joost Sneller (D66):



‘Dit was duidelijk een "demissionaire troonrede". Het is evident dat het er macro-economisch gunstig uitziet, ondanks en dankzij de steunpakketten. Het is goed dat er geld bijkomt voor de jeugdzorg, want die tekorten zorgen voor grote financiële problemen voor gemeenten. Ook is het goed dat de opschalingskorting bevroren blijft. Er is natuurlijk veel meer nodig: een structurele oplossing voor de jeugdzorg en dat speelt helemaal voor de opschaling gemeentefondsbreed, maar daar is echt een nieuw kabinet voor nodig. Bij de financiële beschouwingen moeten we bekijken waar dat het beste naartoe kan. Dat is niet alleen een grote opgave, maar ook het nakomen van de Urgenda-uitspraak. Ik ben blij dat het kabinet daarmee over de brug komt, onder meer voor het isoleren van woningen. Aandachtspunt blijft wel waar de SDE-heffingen naartoe gaan. Als woordvoerder gemeentefonds gaat het mij vooral om de opvolging van de artikel 2 studie, dus dat gemeente voldoende middelen krijgen om gedecentraliseerde taken goed uit te kunnen voeren. Dat is belangrijk. Er is in de Kamer nu veel mogelijk, ja. Het wordt een spannend najaar.’

Kamerlid Renske Leijten (SP):



‘Mij viel in de Troonrede vooral op dat het niet voldoende is. De lokale zorgen worden nauwelijks gevoeld. Dat heeft ook te maken met de mogelijkheden van de democratie en het organiseren richting de gemeenten. Meer geld voor jeugdzorg komt vooral van het rijk, maar het is niet extra geld volgens de trap-op-trap-af-systematiek. De tekorten van gemeenten zijn groot, dus er moet meer geld naar gemeenten toe. Er is wel meer mogelijk in deze begroting en dat is ook nodig. Waar het kabinet zegt dat er een noodzaak is voor investeringen in duurzame energie en klimaat, zeg ik: er is ook een crisis in gemeenteland en de voorzieningen aldaar. De bezuinigingen van Rutte-II zijn nooit hersteld. Maar het is nu wel aan de Kamer. Er zijn altijd veel amendementen, maar nu zijn er meer mogelijkheden, zoals het aanpassen van het schuldenstelsel in de studiefinanciering en het verhogen van de zorgsalarissen, maar ook voor het afschaffen van de verhuurdersheffing en voor meer geld naar gemeenten is een meerderheid. Wij kunnen dat afspreken en regelen. We kunnen nu als Kamer de begroting wijzigen. Dat is wel heel spannend. Als je uitgaat van wat je naar de kiezer hebt beloofd, dan kunnen er veel plannen in de begroting, zoals de verhoging van het minimumloon. Als je kijkt naar de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s, dan zijn er meerderheden. Extra geld is nu nodig, er is veel onttrokken aan gemeentefonds uit de Wmo, participatie en jeugdzorg. Daardoor zijn er grote gaten gevallen en wat mij betreft gaan we dat repareren.’

Kamerlid Pieter Grinwis (CU):



‘De Troonrede vond ik meer een samenvatting van de stand van het land, dan een heel visierijke rede. Dat is ook logisch in de context van een demissionair kabinet. Eenzaamheid en de aandacht ervoor kwamen erin terug, de pijn van anderhalf jaar corona en de gaten die dat heeft geslagen in de samenleving. Je denkt dan ook onwillekeurig aan gemeenten en de taken die zij uitvoeren. Ik ben blij dat het kabinet aan het eind toch nog met stevige bedragen naar gemeenten komt, zodat zij verder kunnen met hun taken, zoals het opschorten van de opschalingkorting. Het rijk soupeert die 270 miljoen niet op, maar die gaan naar gemeenten toe via het gemeentefonds. Daarbij gaat er nog 1,3 miljard naar de jeugdzorg en is er 6,8 miljard voor het klimaat, zoals voor de RESsen, ongeveer 1,8 miljard per jaar. Dat is positief voor gemeenten, maar zowel de gelden voor de jeugdzorg als het bevriezen van de opschalingskorting zijn incidenteel, terwijl gemeenten begrotingen maken voor de jaren erna. Er is zoveel behoefte aan duidelijkheid op de lange termijn, aan structurele middelen. Die opschalingkorting moet van tafel. De ChristenUnie wil gemeenten structureel de ruimte geven. Juist voor die lange termijn zekerheid is het cruciaal dat er een kabinet komt. Gemeenten zijn geen uitvoeringsloket, maar volwaardige lokale democratieën, die naar behoren wettelijke taken kunnen uitvoeren. Het doet mij pijn dat zij daar niet toe in staat zijn gesteld. Het wordt nog een grote opgave voor het rijk om zich een betrouwbare partner te tonen voor gemeenten en er structureel geld bij te leggen. Er is wel 1 miljard impuls voor woningbouw, dat is een eerste stapje waar ook gemeenten mee aan de slag kunnen. Maar eigenlijk moet de verhuurdersheffing zoveel mogelijk van tafel, zodat er meer betaalbare woningen komen. Dat is voor ons een speerpunt in de begrotingsbehandeling. Wonen is de grootste ongelijkmaker. Dat willen we niet langer op zijn beloop laten.’