Gemeenten werken digitaal in ‘demissionaire modus’

De ervaringen met digitaal vergaderen zijn neutraal tot (gematigd) positief. In de meeste gemeenten, provincies en waterschappen wordt inmiddels digitaal vergaderd, maar het is niet ideaal. Er wordt politiek gezien in een demissionaire modus gewerkt. Alleen de meest noodzakelijke en de minder controversiële punten komen op de agenda.

Tussenevaluatie

Dit zijn enkele conclusies uit de eerste tussenevaluatie van de Evaluatiecommissie Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming. Die is woensdag verschenen. De wet is op 8 april van kracht geworden. In tweederde van de gemeenten heeft inmiddels een digitale besluitvormende raadsvergadering plaatsgevonden. Voor de provincies en waterschappen is dat driekwart.

Nadelen

‘Het werkt, maar ideaal is het niet’, vat de evaluatiecommissie het gevoel onder griffiers over digitaal vergaderen samen. Het is een goed alternatief in coronatijd, maar er kleven ook veel nadelen aan. De interactie en het contact wordt gemist. Digitaal vergaderen is intensief en vermoeiend en debatteren is lastiger. Ook het in goede banen leiden van een digitale vergadering is geen sinecure, zeker niet als de techniek hapert. Vergaderingen duren ook langer.

Stemapp

De meeste gemeenten, provincies en waterschappen maken gebruik van Microsoft Teams en Zoom. Zoom kent veiligheidsrisico’s. Als nadeel van Teams wordt ervaren dat niet alle volksvertegenwoordigers in beeld zijn. Zeker bij stemmen wordt dat als problematisch gezien. Een stemapp heeft daarentegen als grootste risico dat niet is vast te stellen of het wel de volksvertegenwoordiger die stemt, tekent de evaluatiecommissie aan. ‘Een vergadersysteem dat alle vergaderdeelnemers gelijktijdig in beeld brengt en/of wat sneller kan wisselen bij hoofdelijke oproeping, zou de mogelijkheden voor een 'deugdelijke democratische besluitvorming' aanmerkelijk vergroten’, aldus de Evaluatiecommissie. Er wordt overigens weinig gebruik gemaakt van een stemapp. In 9 procent van de raadsvergadering en een kwart van de Statenvergaderingen is een stemapp ingezet.

Gelijk speelveld

Het digitaal vergaderen heeft invloed op de agenda van de vergaderingen. Agendapunten worden uitgesteld of doorgeschoven, ‘ook al is er ook een groeiend besef dat nu de situatie langer duurt dan gedacht, deze toch zullen moeten worden behandeld.’ De evaluatiecommissie waarschuwt voor de situatie als de decentrale overheden vanwege de versoepelde corona-maatregelen weer snel terug willen naar fysieke vergaderingen. Er moet dan oog zijn voor het ‘criterium van het gelijke speelveld: ook volksvertegenwoordigers die niet kunnen, durven of willen komen vergaderen moeten hun rol goed kunnen vervullen.’

Rond 1 juli verwacht de evaluatiecommissie met een tweede tussenrapportage te komen.