Gemeenten slaan handen steeds vaker ineen

Ruim een op de drie gemeenten breekt zich momenteel het hoofd over een gemeentelijke herindeling of een ambtelijke fusie. Als wordt ingezoomd op herindeling, dan blijkt dat een op de vijf gemeenten stappen zet richting een bestuurlijke fusie.

Bedrijfsvoering

Zes op de tien gemeenten zoekt hulp bij de uitvoering van taken in de vorm van een volledige ambtelijke fusie of via een of meer samenwerkingsverbanden op het vlak van bedrijfsvoering. Een op de vijf gemeenten rooit het in haar eentje en zoekt op geen enkele manier de samenwerking met anderen op. Dat blijkt uit een onderzoek van Lysias Consulting Group dat maandag openbaar wordt gemaakt.

Pril stadium

‘Samenwerking met andere gemeenten heeft de laatste twee jaar echt een vlucht genomen’, concludeert Marcel Benard, senior adviseur bij Lysias Consulting Group, op basis van het onderzoek. Nadrukkelijker dan voorheen staat het bundelen van krachten volgens hem bij gemeenten op de agenda. Wel bevindt zich de zoektocht naar partners nog in een relatief pril stadium, want veel gemeenten hebben nog niets besloten, maar overwegen stappen te zetten.

'Makkelijkste stap'

Veel gemeenten (158 van de 415) zoeken hun heil met name in samenwerking op het gebied van bedrijfsvoering, zoals ict en belastingen, zo blijkt uit het onderzoek. ‘De makkelijkste stap’, aldus Benard. Beleidsarm en daarmee politiek niet gevoelig. ‘Je kunt je wel afvragen of dergelijke samenwerkingsverbanden op termijn voldoende zijn om als gemeente alle taken te kunnen uitvoeren.’

Opvallend

Vooral kleine gemeenten (tot 20.000 inwoners) streven naar een ambtelijke of bestuurlijke fusie. Niet verrassend, erkent Benard. Wel opvallend vindt hij dat nog altijd een op de vijf gemeenten niet aan samenwerking wil denken. ‘Zeker gezien de taken die er op gemeenten afkomen.’ Sommige van die gemeenten hebben overigens wel de samenwerking opgezocht, maar besprekingen daarover afgebroken.

Kleiner dan 100.000 inwoners

De omvang van de samenwerkingsverbanden zijn kleiner dan de ondergrens van 100.000 inwoners die het kabinet voor ogen heeft. Van de in totaal 133 samenwerkingsverbanden die er volgens Lysias in gemeenteland zijn,  zijn er ets meer dan de helft kleiner dan 80.000 inwoners.

Schaal

Het gemiddelde inwoneraantal bij herindelingen die net achter de rug zijn of waartoe besloten is, ligt op 74.000. De gemeenten die nadenken over een bestuurlijke fusie hebben gemiddeld genomen een schaal van 84.000 inwoners voor ogen.

Totaaloverzicht

Voor het onderzoek zijn de websites van met name gemeenten en samenwerkingsverbanden uitgeplozen. Gemeentebesturen die hun mogelijke zoektocht naar samenwerkingspartners nog niet openbaar hebben gemaakt, ontbreken in het overzicht van de 415 gemeenten van Lysias.

’Omdat voor zover ons bekend geen totaaloverzicht bestaat van de plannen van gemeenten om te fuseren dan wel een vorm van samenwerking aan te gaan, hebben we zelf in kaart gebracht hoeveel gemeenten er bezig zijn met plannen voor samenwerking, ambtelijke fusie of herindeling’, verduidelijkt Benard.