Gemeenten krijgen dit jaar kwart miljard minder
Gemeenten ontvangen over 2012 en 2013 467 miljoen euro minder aan algemene uitkering van het rijk dan waar ze rekening mee hielden. Dit jaar moeten ze met ruim een kwart miljard euro minder genoegen nemen dan ze hadden begroot.
Over 2012 en 2013 ontvangen de gemeenten 467 miljoen euro minder aan algemene uitkering van het rijk dan waar ze op basis van de septemberciculaire 2011 rekening mee hielden. Alleen dit jaar al moeten ze met ruim een kwart miljard euro minder genoegen nemen.
Slechter scenario
Dat staat in de junicirculaireover het gemeentefonds die het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) naar verwachting aanstaande maandag naar buiten brengt. Daarin zijn de effecten van het zogeheten Kunduz-akkoord vertaald. Jan Gudde, hoofd financieel en informatiebeleid van BZK, lichtte op het Famo-congres in Utrecht vrijdag al een tipje van de sluier op. De jaren na 2013 groeit het gemeentefonds weer, maar die prognose is meer dan boterzacht. ‘Beter is het rekening te houden met een slechter scenario’, aldus Gudde. Dat het gemeentefonds vanaf 2014 weer groeit, houdt vrijwel uitsluitend verband met het aflopen van de afspraak dat rijksambtenaren in 2012 en 2013 op de nullijn zijn gezet. Omdat de looptijd van die cao niet langer doorloopt, mag in de boekhouding niet worden vooruitgelopen op een verdere bevriezing.
Pak zout
Ook Gijs Oskam, financieel specialist van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), riep de lokale overheden op de doorrekeningen in de junicirculaire vanaf 2014 ‘niet met een korrel, maar met een flink pak zout te nemen’, zei hij. Oskam refereerde aan de toespraak van premier Rutte eerder deze week, waarin hij de gemeenten ervoor waarschuwde dat ze na de zomer financieel gezien ‘nog een treetje naar beneden zouden gaan.’
Meevaller
De krimp van het gemeentefonds voor dit en volgend jaar valt volgens Oskam wel mee. Bij eerdere, eigen ramingen was de VNG uitgegaan van een min van 800 miljoen euro. Gudde zei dat met bij BZK zelfs rekening hield dat het gemeentefonds met een 1 miljard euro naar beneden zou gaan. De meevallende tegenvaller is een gevolg van het feit dat de wandelgangencoalitie van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie in het zogeheten Kunduz-akkoord voor 2013 veel meer lastenverzwaringen (twee derde) inboekt en minder bezuinigingen (een derde). Anders dan rijksbezuinigingen worden lastenverzwaringen niet doorvertaald in een verlaging van de algemene uitkering aan de gemeenten. Dat houdt verband met de systematiek van 'samen de trap op, samen de trap af', waarbij gemeenten minder geld van het rijk krijgen als de departementen minder uitgeven.
Aanvullende bezuinigingen
‘Maar we zijn er nog niet’, waarschuwde Oskam. Niet uit te sluiten valt dat een nieuwe coalitie ervoor kiest binnen het totale ombuigingspakket de lasten minder verhoogt en juist meer bezuinigt. Het kan ook nog zo zijn dat uit doorberekeningen van het Centraal Planbureau de maatregelen onvoldoende effect sorteren en dat er aanvullende bezuinigingen nodig zijn. Bovendien is de begroting voor 2013 erop gericht op een tekort uit te komen van maximaal 3 procent. Het financieringstekort moet echter op termijn naar 0 procent. ‘Reken je dus niet rijk’, aldus Oskam.
Trap af
Dirk Jans, directeur van PAUW dat 80 procent van de gemeenten ondersteunt met de berekening en analyse van het gemeentefonds, vindt dat gemeenten vooral in 2012 een flinke kluif krijgen te verwerken. Op de rijksbegroting stond geld gereserveerd voor een cao voor rijksambtenaren. Nu deze niet doorgaat, wordt de reservering afgeboekt wat leidt tot ‘samen de trap af’. Samen met andere effecten loopt dat op tot 254 miljoen euro. ‘Daar is veelal niet opgerekend. Voor 2013 ligt dat anders. Veel gemeenten hielden in hun kadernota al rekening met het effect van het Kunduz-akkoord. De korting in 2013 van 213 miljoen euro valt relatief mee. Daarnaast werd in vakkringen lange tijd rekening gehouden met een extra korting van 200 miljoen euro wegens de btw-verhoging van 19 naar 21 procent. Gelukkig is die korting van de baan. Al met al zullen flinke bezuinigingen nodig zijn bij gemeenten omdat ook op andere fronten effecten van de recessie merkbaar zijn,’ aldus Jans.
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Sinds jaar en dag wordt er door “de overheid” op alle niveaus onnoemelijk veel geld verspild. Dit is meestal het gevolg van politiek hobbyisme en ijdelheid en van ambtelijk mismanagement, veroorzaakt door incompetentie en bureaucratie. Er moet nu fors worden bezuinigd en de rekening daarvoor wordt gemakshalve geheel en opnieuw bij de burgers gedeponeerd. Dat kan anders. En dat moet anders. Een nieuwe BB zal uitkomst bieden!
Iedere gemeente kent wel zijn eigen voorbeelden van ruimtelijke ordeningsprojecten die veel meer geld hebben gekost dan waarvoor het project ten tijde van de besluitvorming aan de gemeenteraad is “verkocht”. Het gaat daarbij vaak om plannen, die aan de vele vergadertafels zijn bedacht, maar die niet zijn voorgelegd aan degenen die met de effecten daarvan worden geconfronteerd: de inwoners en de bedrijven.
Elke gemeente kent zeker van die onderwerpen, die uit de koker van het maatschappelijk engagement komen en waarvan je denkt: tja, … is dat nu wel zo nodig en / of nuttig? Wat te denken van al die snoepreisjes van ambtenaren en politici naar verre oorden, onder de noemer van uitwisseling van kennis en ervaring. En kijk eens naar welke bedragen er zijn gemoeid met de aanschaf van automatiseringsapparatuur die toch niet blijkt te doen wat ermee was beoogd. Of naar de (ver)bouw van een nieuw gemeentehuis, dat wordt gepropageerd onder de noemer van efficiency en eigentijdse aanpassingen, maar dat de facto voort komt uit megalomane drijfveren. En wat is het nut van het peperdure feestje van de VNG?
Dit is maar een greep uit de vele onderwerpen waaraan de overheid ons geld besteedt; bedoeld om het nadenken over dit onderwerp te bevorderen.
Mijn voorstel is om per provincie een taskforce in te stellen, die alle voorgenomen uitgaven van de gemeenten in die provincie jaarlijks doorlichten en toetsen op opportuniteit, doelmatigheid en transparantie. Deze taskforce bestaat uit een groepje gewone weldenkende mensen, die niet politiek of als inwoner aan de betreffende gemeente zijn verbonden. Zij kunnen aan de politiek verantwoordelijken vervolgens om toelichting op hun bevindingen vragen en onderbouwing verlangen van de noodzaak van de voorgenomen uitgaven. Deze toetsing vooraf zal onvermijdelijk leiden tot herbezinning op een aantal plannen en tot het schrappen van allerlei onzin en onverantwoorde uitgaven. Dit noemen wij: Cut the crap!
Deze ingrepen zullen per gemeente tientallen miljoenen aan bezuinigingen opleveren, waarmee deze de teruggang in de inkomstem die zij van het Rijk krijgen dan kunnen opvangen. Mogelijk leidt deze vorm van aanpak zelfs tot een structurele verlaging van de gemeentelijke belastingen en heffingen.
Laten we deze taskforce gemakshalve de “taskforce BB” noemen. BB stond vroeger (in de jaren 50) voor Bescherming Bevolking, maar nu voor: bewaking budget. De bevolking wordt daarmee overigens wederom beschermd, maar dit keer in hun portemonnee en hun welzijn.
Want de pijn van de bezuinigingen hoeft niet (opnieuw) bij de burgers te worden gelegd, maar gewoon bij de overheid zelf.
Ik meld mij aan voor de taskforce BB. Wie volgt?
Verder wel heel negatief inzoomen op de dingen die fout gaan. Toch mooi dat diezelfde gemeente voor u een mooie woonwijk heeft weten te realiseren. Met goede ontsluitingswegen. Fietspaden. Sportvelden voor de broodnodige ontspanning van hardwerkende consultants.